تحلیل آثار احداث موج شکن های مردمی جزیره قشم بر جوامع محلی (مدیریت و توسعه مناطق ساحلی)

به منظور محرومیت زدایی مناطق ساحلی جنوب کشور، از سال 1389 احداث موج شکن های کوچک مردمی در سواحل جنوبی کشور آغاز شد. در شهرستان قشم که بزرگترین جزیره خلیج فارس به شمار می آید، شش موج شکن شهید ذاکری، ریگو، سوزا، مسن، شیب دراز و کندالو در قالب این پروژه ملی احداث شده است. با توجه به اینکه یکی از اهداف اصلی احداث موج‌شکن‌ها، محرومیت‌زدایی و ارتقای وضعیت اجتماعی ساحل‌نشینان بوده است، در این پژوهش آثار اقتصادی-اجتماعی ناشی از احداث موج شکن های مردمی در محدوده جزیره قشم مورد بررسی قرار گرفته است. در این راستا، ابتدا شاخص های مرتبط با احداث موج شکن ها در چهار حوزه اقتصادی- اجتماعی، کالبدی، محیط‌زیستی و نهادی استخراج گردید. در مرحله بعد با استفاده از روش تاثیرات متقابل و نرم افزار میک مک، شاخص های تاثیرپذیر از موج شکن ها مشخص شدند. این شاخص ها شامل مهاجرت، اشتغال زایی، ایمنی و امنیت، رضایت ذینفعان، وابستگی به موج شکن و امنیت سرمایه گذاری و همگی مربوط به حوزه اجتماعی-اقتصادی بودند. در مرحله پایانی اطلاعات مرتبط با شاخص های مذکور از طریق بازدید میدانی و مصاحبه با ذینفعان و افراد محلی و همچنین داده های سرشماری عمومی نفوس و مسکن کشور و سالنامه های آماری استان هرمزگان بدست آمدند و با استفاده از تحلیل کوواریانس و تحلیل محتوا مورد آزمون و بررسی قرار گرفتند. طبق نتایج حاصله موج شکن شهید ذاکری در همه شاخص ها تاثیر مثبت داشته است. موج شکن های شیب دراز و کندالو نیز علیرغم تاثیر مثبت در تمامی شاخص‌های مورد بررسی، نقش قابل‌توجهی در جذب مهاجر به منطقه نداشته اند. موج شکن های سوزا، ریگو و مسن باعث بهبود ایمنی، امنیت و رضایت ذینفعان شده اند لیکن نتوانسته اند در اشتغال زایی و جذب مهاجر تاثیر بسزایی داشته باشند. نتیجه گیری: موج شکن های احداث شده در شهرستان قشم را می توان به دو دسته مسافری - گردشگری (شهید ذاکری، شیبدراز و کندالو) و شیلاتی (سوزا، مسن و ریگو) تقسیم نمود. احداث موج شکن های دسته اول موجب افزایش ایمنی، امنیت و رفاه مسافران شده است که این امر، افزایش تعداد مسافران، کسب درآمد بیشتر، پویایی موج شکن، اشتغال زایی، جذب مهاجر و سطح رضایت ذینفعان را بهمراه داشته است. در خصوص موج شکن های شیلاتی می توان عنوان نمود که تاثیر چندانی در اشتغال زایی و جذب مهاجر نداشته اند لیکن با افزایش امنیت و ایمنی، هزینه های تعمیر و نگهداری قایق ها کاهش یافته است و همچنین انجام صیادی و امور مربوطه با سهولت بیشتری انجام می گیرد که تمامی این عوامل موجب رضایت بیشتر ذینفعان و صیادان از احداث موج شکن ها شده است.

analysis of the impact of small breakwaters in qeshm island on local communities (marine management)

in order to eliminate deprivation in the southern coastal areas of the country, the construction of small public breakwaters began in 2010. in qeshm county, which is considered to be the largest island in the persian gulf, six breakwaters of shahid zakeri, rigoo, sooza, masan, shibderaz and kandallo have been constructed as part of this national project. considering that one of the main goals of the construction of breakwaters has been to eliminate deprivation and improve the social status of coastal residents, in this study, the socio-economic effects of the construction of breakwaters in qeshm island have been studied. in this regard, first, indicators related to the construction of breakwaters were extracted in four aspects: socioeconomic, physical, environmental and institutional. in the next step, using the cross-impact analysis and micmac software, the influenced indicators from the breakwaters were determined. these indicators included migration, job creation, safety and security, stakeholder satisfaction, dependency on breakwater and investment security all related to the socioeconomic aspect. in the final stage, information related to the mentioned indicators were collected through site visits, interviews with stakeholders and local residents, as well as general population and housing census data and statistical yearbooks of hormozgan province. data processing has been done using the analysis of covariance and content analysis. according to the results, shahid zakeri breakwater has a positive effect on all indicators. shibderaz and kandallo breakwaters, despite having a positive effect on all studied indicators, have not played a significant role in attracting immigrants to the region. the sooza, rigoo, and masan breakwaters have improved safety, security, and stakeholder satisfaction, but have failed in job creation and migrants attraction.