غلظت فلزات سنگین در بافت های مختلف (عضله، کبد، گناد، پوست و کلیه) ماهی کلمه (rutilus caspicus rutilus) در سواحل دریای خزر در استان گیلان

پیشینه و اهداف فلزات سنگین گروه اصلی آلاینده هایی هستند که در محیط های آبی یافت می شوند و به فلزات ضروری ( fe ، cu ، zn و غیره) و غیر ضروری ( pb ، cd ، cr و غیره) تقسیم می شوند. این فلزات قابل تجزیه بیولوژیک نبوده و از بین نمی روند. ارتباط مستقیمی با آلودگی محیطی از نظر پتانسیل ایجاد سمیت در زیستگاه و موجودات زنده دارند. فلزات سنگین ترکیبات پایدارهستند که تمایل به تجمع در رسوبات داشته و دارای نیمه عمر طولانی در محیط هستند که مدیریت آنها را سخت می کند. خواصی مانند تجمع زیستی و بزرگنمایی زیستی در بافت های زنده و حذف نشدن توسط اکسیداسیون باعث بروز مشکلاتی می شود. اگر غلظت فلزات سنگین در محیط از حد مجاز فراتر رود، آلودگی توسط فلزات سنگین تهدیدی جدی برای محیط آبی و موجودات زنده به وجود می آورد.هدف از مطالعه حاضر تعیین غلظت 15 عنصر و فلز سنگین آلومینیم، کادمیم، کروم، مس، نیکل، سرب، استرانسیم، سیلیسیم، آرسنیک، آنتیموان، کبالت، منگنز، مولیبدن، آهن و روی در بافت های خوراکی (عضله و گناد) و غیرخوراکی (کبد، کلیه و پوست) ماهی کلمه دریای خزر (rutilus rutilus caspicus)، در سواحل استان گیلان بود.روش کار: برای انجام این مطالعه تعداد 65 قطعه ماهی از سه منطقه آستارا، انزلی و کیاشهر بین سال های 97-1396 صید شد. پس از هضم شیمیایی نمونه ها، غلظت عناصر توسط دستگاه جذب اتمی icp-oes مدلperkinelmer optima 8300  و با استفاده از محلول استانداردgeostats  استرالیا مورد سنجش قرار گرفت.یافته ها: میانگین غلظت فلزات آلومینیم، آرسنیک، کروم، مس، آهن، منگنز، آنتیموان، سیلیسیم، استرانسیم و روی به ترتیب 1/007، 0/3، 0/33، 2/21، 12/78، 0/57، 0/78، 1/26، 1/97 و 11/5 میکروگرم بر گرم به دست آمد. غلظت کادمیم، کبالت، مولیبدن، نیکل و سرب کمتر از حد قابل تشخیص دستگاه بود. به غیر از غلظت آهن که بین بافت های مختلف دارای اختلاف معنی داری بود (0/05>p)، غلظت سایر فلزات اختلاف معنی داری بین بافت ها نداشتند (0/05 روی > مس > استرونسیوم > سیلیسیم > آلومینیم > آنتیموان > منگنز > کروم > آرسنیک به دست آمد. آزمون همبستگی پیرسون نشان داد که بین غلظت برخی از فلزات با یکدیگر و برخی از بافت ها با یکدیگر رابطه مستقیم و غیر مستقیم معنی دار وجود دارد (0/05>p).نتیجه گیری: نتایج حاصل از مقایسه غلظت فلزات با استاندارد های جهانی نشان داد بافت عضله ماهی کلمه برای مصرف کنندگان از سلامت نسبی برخوردار است، که اگر میزان آلودگی فلزات در محیط کنترل و کاهش نیابد احتمال افزایش غلظت فلزات سنگین در بافت این ماهی وجود دارد. لذا پیشنهاد می شود سیاست گذاران ملی و استانی بخصوص سازمان حفاظت از محیط زیست نظارت بیشتری بر فعالیت های صنعتی و کشاورزی که از اصلی ترین راه های ورود آلاینده ها به محیط آبی به حساب می آید داشته باشند و تدابیر مناسب تری برای رعایت استاندارد های زیست محیطی اتخاذ نمایند.

concentration of heavy metals in different tissues (muscle, liver, gonad, skin, kidney) of roach (rutilus rutilus caspicus) in guilan coasts of the caspian sea

the study was conducted to determine the concentrations of some elements and heavy metals including aluminum, cadmium, chromium, copper, nickel, lead, strontium, silicon, arsenic, antimony, cobalt, manganese, molybdenum, iron and zinc in edible (muscles, gonads) and non-edible tissues (liver, kidney, skin) of the caspian roach (rutilus rutilus caspicus) caught from the caspian sea in guilan province. 65 fish were collected from 3 fishing regions e.g. astara, anzali and kiashahr from 2017-2018. digestion process followed standard method procedures. samples were digested and concentration of elements was measured by icp-oes perkin elmer optima 8300 atomic absorption spectrometer using standard australian geostats solution. mean concentrations of al, as, cr, cu, fe, mn, sb, si, sr, and zn were 1.007, 0.3, 0.33, 2.21, 12.78, 0.57, 0.78, 1.26, 1.97 and 11.5 μg/g respectively. concentrations of cd, co, mo, ni and pb were not detectable. iron, showed significant difference in various tissues (p <0.05), but other metals did not differ significantly between tissues (p <0.05). metal selective index (msi) was fe> zn> cu> sr> si> al> sb> mn> cr> as. comparison of metal concentration with international standards showed that muscles of rutilus rutilus caspicus is healthy for consumption. however, if metal contamination of the caspian sea is not managed, there is high potential for metals concentration exceed the safe levels. national and provincial decision makers, especially the environmental protection organization (epo), should invest more resources and control over industrial and agricultural activities, as main paths for pollutants entering the caspian sea. severe and appropriate measures should be taken to make them comply with environmental standards.