تبیین مفهوم منطقه خاکستری در تحدید حدود فلات قاره فراتر از 200 مایل دریایی؛ مطالعه موردی: خلیج بنگال

پیشینه و مبانی نظری پژوهش: طبق کنوانسیون حقوق دریاها، چنانچه حاشیه قاره در امتداد قلمرو خشکی دولت ساحلی از محدوده ‌ی 200 مایل دریایی فراتر رود، امکان تحدید حدود فلات قاره بیرونی برای کشور ساحلی فراهم می ‌شود و در این راستا، از مهم‌ ترین نتایج تحدید حدود فلات قاره فراتر از 200 مایل دریایی، شناسایی قلمرو دریایی غیرشفاف به نام منطقه خاکستری است که نمونه عملی آن در قضایای خلیج بنگال تحقق یافته است. با توجه به اینکه تعیین وسعت و حد خارجی قلمرو مناطق دریایی جزء اهداف اساسی حقوق بین‌الملل دریاها در عصر حاضر بوده و بر اساس صلاحیت ملیِ دولت ساحلی مناطق دریایی همچون آب ‌های داخلی، دریای سرزمینی، آب ‌های مجمع‌الجزایری، تنگه ‌های بین‌المللی، منطقه مجاور، منطقه انحصاری اقتصادی و فلات قاره تحت صلاحیت ملی کشور ها و دریای آزاد، مناطق بستر دریا، کف اقیانوس و زیربستر دریاها فراتر از صلاحیت ملی است و در این میان مناطق انحصاری اقتصادی و فلات قاره فراتر از حاکمیت سرزمینی و تحت صلاحیت ملی دولت ساحلی قرار دارند. همچنین با عنایت به اینکه حقوق حاکمیتی در این دو منطقه ‌ی دریایی ذاتاً محدود به همان مناطق است، لذا تحدید حدود منصفانه آن ها حائز اهمیت است و به همین دلیل انبوه قضایای مطروحه در دیوان بین‌المللی دادگستری و دیوان‌های داوری موید این واقعیت است که در خلال چند دهه ‌ی اخیر فلات قاره جزء بحث‌برانگیزترین مناطق دریایی جهت تحدید حدود فی‌مابین کشورهای ساحلی بوده است. حال با توجه به مسایل مذکور این سوالات به ذهن متبادر می ‌گردد که آیا در تحدید حدود فلات قاره ‌ی فراتر از 200 مایلی از قاعده‌ی عرفی یا قانونی خاصی تبعیت می ‌شود؟ و تعهدات و حقوق حقه‌ی دولت ساحلی در منطقه خاکستری چگونه قابل تحلیل است؟ روش‌شناسی: این پژوهش به شیوه توصیفی-تحلیلی به بررسی و مطالعه اجمالی قضایای مهم و نحوه تصمیم‌گیری مراجع قضایی و داوری همچون دیوان بین‌المللی حقوق دریاها و دیوان داوری در این قضایا پرداخته است. یافته‌ها: یافته‌ها در این پژوهش حاکی از آن است که پس از سال ‌ها، رای دیوان بین‌المللی حقوق دریاها در قضیه بنگلادش/ میانمار و رای دیوان داوری در قضیه بنگلادش/ هند به اختلافات دریایی کشورهای همسایه‌ی ساحلی در حوضه آبی خلیج بنگال با پذیرش صلاحیت تعیین حدود فلات قاره فراتر از 200 مایل دریایی خاتمه داد. با این وجود، تحدید حدود فلات قاره فراتر از 200 مایل دریایی باعث ایجاد منطقه خاکستری شد که پروفسور کلسون در قضیه خلیج جان ماین آن را در شناسایی حقوق و تکالیف دولت ساحلی موثر ندانست و از پذیرش آن به عنوان شرایط غیرمعمول خودداری کرد. با این وجود تعارض منافع مطرح شده در منطقه خاکستری خلیج بنگال که ناشی از اعمال هم‌زمان صلاحیت در منطقه انحصاری اقتصادی و فراتر از فلات قاره است، توجه فوری جهت هنجارسازی حقوقی برای بهره‌مندی هرچه بهتر از منابع این منطقه ویژه دریایی در آینده نزدیک را بیش از پیش آشکار ساخته است زیرا انتظار می‌ رود پس از موفقیت آرای قضایی و داوری در خلیج بنگال متقاضیان تعیین حدود فلات قاره فراتر از 200 مایل دریایی افزایش یابد و این به معنای ازدیاد مناطق کوچک و بزرگ خاکستری در دیگر حوضه‌های آبی جهان است. نتیجه‌گیری: این مقاله با بررسی آرای قضایی و داوری صادره در حوضه آبی خلیج بنگال به این نتیجه رسیده که دیوان بین‌المللی حقوق دریاها و دیوان داوری ضمن پذیرش صلاحیت کشور ساحلی برای تحدید حدود فلات قاره فراتر از 200 مایل دریایی، با اعمال رویکرد عدالت اصلاحی سه مرحله ‌ای با پایبندی به رویه تحدید حدود فلات قاره، تحقق منطقه خاکستری در این شرایط را اجتناب‌ناپذیر دانست. با این حال گذر از تعارضات بالقوه حقوقی همچون مباحث دریانوردی، تحقیقات دریایی و مسایل زیست محیطی در این منطقه جز در سایه توافق‌های دوجانبه آتی قابل رفع نخواهد بود.

clarification of the concept of the gray area in delimiting the continental shelf beyond 200 nautical miles; case study: the bay of bengal

background and theoretical foundations: according to the convention on the law of the sea, if the continental margin along the land area of ​​the coastal state exceeds 200 nautical miles, it is possible to delimit the outer continental shelf for the coastal country and in this regard, important ‌the best result of delimiting the continental shelf beyond 200 nautical miles is the identification of an opaque maritime territory called the gray zone, a practical example of which has been realized in the bay of bengal cases. considering that the determination of the extent and external boundaries of the territory of the maritime regions is one of the main objectives of the international law of the seas in the present age and based on the national jurisdiction of the coastal government of maritime regions such as inland waters, territorial sea, waters of the archipelago, strait international, adjacent, exclusive economic zone and continental shelf under national jurisdiction and the high seas, coastal areas, ocean floor and seabed beyond national jurisdiction, and exclusive economic zones and continental shelf beyond territorial sovereignty and national jurisdiction of the coastal state. also, given that sovereign rights in these two maritime regions are inherently limited to the same regions, it is important to delimit their fair limits, and therefore the large number of cases before the international court of justice and arbitral tribunals confirms this fact. during the last few decades, the continental shelf has been one of the most controversial maritime areas for delimitation between coastal countries. given these issues, the question now arises as to whether a particular customary or legal rule is followed in delimiting the continental shelf beyond 200 miles. and how can the obligations and fraudulent rights of the coastal government in the gray area be analyzed? methodology: this research is a descriptive-analytical review of important cases and the decision-making of judicial and arbitral authorities such as the international court of the law of the sea and the court of arbitration in these cases. findings: the findings of this study indicate that after years, the ruling of the international court of the law of the sea in the bangladesh / myanmar case and the ruling of the arbitration court in the bangladesh / india case to the maritime disputes of the coastal neighbors in the watershed the bay of bengal ended by accepting the authority to determine the continental shelf beyond 200 nautical miles. however, the delimitation of the continental shelf beyond 200 nautical miles created a gray area, which professor kelson did not consider effective in identifying the rights and duties of the coastal state in the case of john maine bay, and refused to accept it as an unusual condition. however, the conflict of interest in the gray area of ​​the bay of bengal, which stems from the simultaneous exercise of jurisdiction in the exclusive economic zone beyond the continental shelf, calls for immediate legal normalization to make better use of the resources of this special maritime zone in the near future. pre-disclosures are expected to increase beyond 200 nautical miles after the success of judicial and arbitral awards in the bay of bengal, which means more small and large gray areas in other parts of the world. conclusion: this article examines the judicial and arbitral awards issued in the bay of bengal watershed and concludes that the international court of maritime law and the arbitration court, while accepting the jurisdiction of the coastal state to delimit the continental shelf beyond 200 nautical miles, apply a justice approach. the three-stage reform, adhering to the procedure of delimiting the continental shelf, made the realization of the gray area in these conditions