بررسی ارتباط میان صید بر واحد تلاش ماهی شیر scomberomorus commerson با برخی از متغیرهای محیطی حاصل از ماهواره در شمال غربی خلیج فارس

پیشینه و اهداف: برای اجرای مدیریت صید اطلاعات در مورد پراکنش گونه مورد نظر، زیستگاه مطلوب آن و ارتباط آن با متغیرهای محیطی و اکولوژیکی لازم و ضروری است. ماهی شیر جزو ماهیان ممتاز شیلاتی در خلیج فارس می باشد. در این تحقیق ارتباط متغیرهای زمانی و مکانی با میزان صید به ازای واحد تلاش ماهی شیر (scomberomorus commerson) به همراه متغیرهای محیطی حاصل از تصاویر ماهواره‌ای مورد بررسی قرار گرفت.روش‌ها‌: این مطالعه در ناحیه شمال غربی خلیج فارس (سواحل استان خوزستان) از سال 1392 تا 1397 به منظور بررسی ارتباط میزان صید بر واحد تلاش ماهی شیر و متغیرهای محیطی ازجمله دمای سطحی آب دریا، میزان تولید اولیه، ضریب خاموشی نور و کلروفیل-آ انجام گرفت. این متغیرها از طریق سنجندِه مادیس (modis) متناسب با زمان صیادی از سال 1392 تا 1397 از سایت ناسا تهیه گردید. میزان صید به ازای واحد تلاش نیز در همان سالها محاسبه و ثبت گردید. سپس ارتباط میان آنها با استفاده از آزمون های آماری مورد سنجش قرار گرفت.یافته‌ها: نتایج حاصل از بررسی های این تحقیق نشان داد که در طول دوره مورد مطالعه ماهیان صید شده دارای میانگین طول کل 4±75 سانتی متر و میانگین وزن ماهیان صید شده 5±950 گرم بوده است. نتایج بررسی میانگین متغیرها در طول دوره مورد مطالعه نشان داد که میانگین کل صید در طول دوره مورد مطالعه 16802.3 کیلوگرم، میانگین دما 25.25 درجه سانتی‌گراد، میانگین کلروفیل-آ 1.17 مترمکعب/میلی‌گرم، میانگین تولید اولیه 1.85 روز/مترمربع/گرم کربن، میانگین ضریب خاموشی 0.14 متر و میانگین صید به ازای واحد تلاش 4.62 ساعت/کیلوگرم بوده است. همچنین نتایج آزمون های آماری نشان داد که میزان صید به ازای واحد تلاش با ماه نمونه‌برداری (0.01p<) و طول جغرافیایی (0.01p<) ارتباط معنی‌دار منفی و با صید کل (0.01p<) و سال نمونه‌برداری (0.01p<) و دما (0.01p<) ارتباط آماری معنی‌دار مثبت وجود دارد. همچنین نتایج آزمون تجزیه به مولفه های اصلی نشان داد که عوامل کلروفیل-آ، دمای سطحی، ماه نمونه‌برداری، تولید اولیه و ضریب خاموشی همبستگی بالایی با مولفه اول، عوامل صید به ازای واحد تلاش، صید کل و عرض جغرافیایی همبستگی بالایی با مولفه دوم، طول جغرافیایی همبستگی بالایی با مولفه سوم و عوامل عرض جغرافیایی و دمای سطحی همبستگی بالایی با مولفه چهارم نشان دادند.نتیجه‌گیری: به طور کلی طبق نتایج این تحقیق طول و عرض جغرافیایی، ماه و سال نمونه برداری و دمای سطحی بر روی میزان صید به ازای واحد تلاش این ماهی بیشترین تاثیر را دارند. این تحقیق می تواند در اجرای مدیریت اکوسیستم محور صید این گونه موثر باشد. از آنجا که اولین قدم در جهت مدیریت اکوسیستم دانش کافی در حوزه آن اکوسیستم و به ویژه پراکنش آن گونه در ارتباط با متغیرهای محیطی است لذا این تحقیق می‌تواند به اجرای مدیریت اکوسیستم محور در این منطقه کمک نماید.

Relationship between narrow-barred Spanish mackerel (Scomberomorus commerson) catch rate and satellite-derived environmental variables in the Northwest of Persian Gulf

Background and Objectives: In order to implement fishing management, information about the distribution of the desired species, its optimal habitat and its relationship with environmental and ecological variables is necessary. Narrow-barred Spanish mackerel is one of the best fisheries in the Persian Gulf. This study considered the possible relationship of spatial, temporal and some satellite derived environmental variables on Scomberomorus commerson Catch Per Unit Effort (CPUE). Methods: This study was conducted in the Northwest of Persian Gulf (coasts of Khuzestan province) from 2013 to 2018 to investigate the relationship between Catch Per Unit Effort (CPUE) of Narrow-barred Spanish mackerel and environmental variables such as Sea Surface Temperature (SST), Primary Production (PP), light extinction coefficient (Kd) and chlorophyll-a. These variables were derived from the MODIS sensor in proportion to the fishing time from 2013 to 2018 from NASA website. The amount of CPUE was calculated and recorded in the same years. Then, the relationship between them was assessed using statistical tests. Findings: The results of this study showed that during the study period, the fish caught had an average total length of 75 ±4 cm and the average weight of fish caught was 950 ± 5 grams. The results of the mean of variables during the study period showed that the average total catch during the study period was 1680.3kg, the average temperature was 25.25 ° C, the average chlorophyll-a was 1.17 mg/m3, the average primary production was 1.85 g/m2/d, the average extinction coefficient was 0.14 m and the average catch per unit of effort was 4.62 kg/h. Also, the results of statistical tests showed that the amount of catch per unit effort with the month of sampling (p<0.01) and longitude (p<0.01) had a significant negative relationship and There is a statistically significant positive relationship with total catch (p<0.01) and sampling year (p<0.01) and temperature (p<0.01).  Also, the results of principal component analysis showed that chlorophyll-a, surface temperature, sampling month, primary production and extinction coefficient were high correlation with the first component, catch per unit effort, total catch and latitude were high correlation with the second component.Longitude showed high correlation with the third component and latitude and surface temperature showed high correlation with the fourth component.Conclusion:  In general, according to the results of this study, longitude, month and year of sampling and surface temperature have the greatest impact on the amount of catch per unit effort of this fish. This research can be effective in the implementation of ecosystem management of this species. Since the early step in ecosystem management is the sufficient knowledge on ecosystem and distribution of target species in relationship to environmental variables, therefore this research could help to implementing of ecosystem based management in this region.