رتبه بندی عوامل موثر بر سوانح دریایی کشتی های تجاری در آب های آزاد با استفاده از تکنیک های تصمیم گیری چندمعیاره (مطالعه موردی: خلیج فارس و دریای عمان)

هدف پژوهش حاضر شناسایی و رتبه بندی عوامل موثر بر سوانح دریایی شناورهای غیر نفتی در آب های آزاد خلیج فارس و دریای عمان می باشد. با مطالعه پیشینه ی پژوهش، عوامل موثر بر ایجاد سوانح دریایی شناسایی و با نظر کارشناسان و خبرگان دسته بندی شدند. سپس، با استفاده از تکنیک های تصمیم گیری چند معیاره شامل ahp، swara و shanon وزن و اهمیت عوامل تعیین گردید. در نهایت با کمک روش های میانگین رتبه ها، بردا و کُپلند نتایج تلفیق گردید. جامعه آماری این پژوهش، 20 نفر از کارشناسان و خبرگان اداره بنادر و دریانوردی در استان های بوشهر، هرمزگان، سیستان و بلوچستان بوده که با سوانح دریایی آشنایی داشته اند. با استفاده از نمونه گیری تصادفی طبقه ای، از بین کارشناسان و خبرگان 10 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شده اند. روش گردآوری داده های پژوهش، هم به صورت کتابخانه ای با مراجعه به پیشینه پژوهش و داده های مربوط به سوانح دریایی شناورهای غیر نفتی در آب های آزاد بوده و هم به صورت میدانی با مراجعه به کارشناسان و خبرگان حمل و نقل دریایی می باشد. قلمرو موضوعی تحقیق، شناسایی سوانح دریایی شناورهای غیرنفتی، قلمرو زمانی سال های 1386 الی 1396 و قلمرو مکانی خلیج فارس و دریای عمان می باشد. طبق نتایج تکنیک ahp وزن معیارهای پژوهش به ترتیب عبارتند از: خطای انسانی با 65.5 درصد مهمترین عامل در بروز سوانح دریایی، محیط و مسیر با 13.4 درصد، شرایط فنی کشتی با 9.5 درصد، برنامه ریزی شغلی با 6.4 درصد و شرایط زیست افزاری با 5.2 درصد در رتبه های بعدی قرار می گیرند. طبق نتایج تکنیک سوارا، وزن معیارهای پژوهش به ترتیب عبارتند از: خطای انسانی: 31.9 درصد، شرایط فنی کشتی 24.6 درصد، محیط و مسیر 17.9 درصد، برنامه ریزی شغلی 14.7 درصد و شرایط زیست افزاری 10.9 درصد. طبق نتایج تکنیک شانون وزن معیارهای پژوهش به ترتیب عبارتند از: خطای انسانی 20.3 درصد، شرایط فنی کشتی 20.1 درصد، برنامه ریزی شغلی 20 درصد، محیط و مسیر 19.9 درصد و شرایط زیست محیطی 19.5 درصد می باشند. در نهایت بر اساس نتایج روش میانگین رتبه ها، بردا و کپلند، عوامل موثر بر سوانح دریایی شناورهای غیر نفتی در آب های آزاد خلیج فارس و دریای عمان به ترتیب عبارتند از: خطای انسانی، محیط و مسیر، شرایط فنی کشتی، برنامه ریزی شغلی و شرایط زیست افزاری.

Ranking Factors Affecting Maritime accidents of merchant Vessels in High Seas Using MCDM Techniques (Case Study: Persian Gulf and Oman Sea)

The aim of this research is to identifying and ranking factors affecting on maritime accidents of merchant vessels in high seas Persian Gulf and Oman Sea. Reviwing research literature, factors which are effective on creation of maritime accidents has identified and classified based on view point of experts. Then, using MultiCriteria Decision Making Techniques, including; AHP, SWARA, and Shanon Entropy, weight and importance of factors has determined. Finally, using Mean Ranking, Borda and Copland techniques, factors final ranking identified. Based on research findings, according to AHP technique, due to weight, factors importance are: human error, environment and route conditions, vessel technical conditions, profession planning conditions, physiological conditions respectively. Based on SWARA techniques, ranking of factors are: Human error, vessel technical conditions, environment and rout conditions, profession planning conditions and physiological conditions. Finally Shanon Entropy technique results show ranking of factors are: human error, vessel technical conditions, profession planning conditions and physiological conditions. At last, using Mean Ranking, Borda and Copland techniques final ranking of factors are: human error; vessel technical conditions; environment and route conditions; profession planning conditions; physiological conditions.