بررسی توزیع ترکیبات مس، آهن و سرب در رسوبات سطحی خور موسی به روش استخراج متوالی

تعیین مقدار کل فلزات رسوب می تواند به عنوان معیاری جهت ارزیابی آلودگی منطقه مورد استفاده قرار گیرد ولی به تنهایی نمی تواند پتانسیل تحرک پذیری، میزان سمیت و دسترس پذیری ترکیبات مختلف یک فلز را در رسوب نشان دهد. در این پژوهش از یک فرایند استخراج متوالی پنج مرحله ای جهت استخراج ترکیبات مختلف فلزات آهن، مس و سرب از رسوب استفاده شد. تعداد 18 نمونه از ایستگاه های مختلف خور موسی (خلیج فارس) شامل خورهای مجیدیه، غزاله، جعفری، موسی، مریموس و غنام جمع آوری گردید. پس از خشک کردن و یکنواخت کردن، یک گرم از رسوب با کمک معرف های گزینشی در دما و مدت زمان معینی استخراج شد. پس از هر بار استخراج، نمونه در معرض استخراج های بعدی قرار گرفت تا تمام پنج مرحله انجام پذیرد. میزان فلزات محلول های جدا شده توسط دستگاه جذب اتمی اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که قسمت اعظم فلزات، در بخش اکسیدهای فلزی قابل احیا و باقیمانده، جای دارند. بیشترین مقدار ترکیب مس متصل به بخش قابل تبادل کاتیونی مربوط به خور مجیدیه (5.3%) و برای سرب مربوط به خور جعفری (19.6%) بود. لذا می توان گفت میزان تحرک پذیری یون های مس و سرب در خورهای مجیدیه و جعفری که تحت تاثیر فعالیت های صنعتی و شهری قرار دارند از بقیه نقاط بیشتر است. مقایسه‌ی میانگین پراکنش ترکیبات مس و سرب در رسوبات خور موسی با سایر نقاط جهان نشان داد که اگرچه الگوی توزیع ترکیبات فلزی کاملاً مشابه است ولی غلظت جزء به جزء این ترکیبات در رسوبات خور موسی از اکثر نقاط مورد مقایسه کمتر است.

Investigation the Distribution of Copper, Iron, and Lead Compounds in Surface Sediments of Musa Estuary by Sequential Extraction

Abstract Determination of total amount of sediment metals can be used as a measure of pollution in the area, but it alone cannot show the mobility potential, toxicity, and availability of various metal compounds in the sediment. In this research, a fivestage sequential extraction process was used to extract various compounds of iron, copper and lead from sediments. Eighteen samples were collected from different stations in Musa estuary, Persian Gulf, including Majidiyeh, Ghazaleh, Jachr('39')fari, Musa, Merimous, and Ghanam. After drying and homogenization, 1.0 g of each sediment was extracted with the help of selective reagents within a given temperature and time. After each extraction, the specimen was exposed to subsequent extractions to complete all five steps. The amount of metals ions in separated solutions were measured by an atomic absorption instrument. The results showed that most of the metals were in the reducible oxides and residual sections. The highest amount of copper compounds in the exchangeable portion was related to Majidiyeh (5.3%), and for the lead was related to Jachr('39')fari (19.6%). Therefore, it can be said that the mobility potential of copper and lead ions in Majidiyeh and Jachr('39')fari stations, which are under the influence of industrial and urban activities, is higher than the rest. Comparison of the average distribution of copper and lead compounds in the sediments of Musa estuary with the rest of the world showed that although the distribution pattern of metal compounds is quite similar, the amount of these compounds in sediments is significantly less than the other compared regions.