بررسی کانال‎های اثرگذاری ساختار سنی جمعیت بر درآمد سرانه در ایران (یک تحلیل علّی)

جمعیت هر کشوری، نقش مهم و اساسی در رشد و توسعه اقتصادی آن کشور ایفا می‎کند به طوری که همواره از آن به عنوان عاملی مهم در رشد اقتصادی کشورها یاد می‎شود. اما در کنار اندازه مطلق جمعیت و یا نرخ رشد جمعیت، توجه به ترکیب یا ساختار سنی جمعیت و تغییرات آن، بسیار حایز اهمیت است چراکه می‎تواند منشا بسیاری از تحولات اقتصادی، اجتماعی و سیاسی جوامع شود. لذا در این تحقیق، اثر جمعیت در هریک از گروه‎های سنی سه‎گانه (زیر15سال، 15تا64 سال، و بالاتر از 65 سال) و همچنین بار تکفل سنین جوان و پیر بر درآمد سرانه را از طریق وارد کردن کانال‎های اثرگذاریِ آن گروه سنی بر رشد اقتصادی، مورد بررسی قرار می‎دهیم. به منظور بررسی رابطه علیت بین متغیرهای جمعیتی و متغیرهای اقتصادی از یک سو و رابطه علیت بین متغیرهای اقتصادی با درآمد سرانه و رشد آن از سوی دیگر، از روش علیت تودا-یاماموتو استفاده شد. همچنین به منظور بررسی میزان اثرگذاری هریک از گروه‌های سنی و نیز بار تکفل بر درآمد سرانه و رشد آن، از روش خودرگرسیون با وقفه‎های توزیعی (ardl) استفاده شد. نتایج حاکی از این است که 1% افزایش در سهم جمعیت زیر 15 سال از کل جمعیت، منجر به کاهش حدود 09/0 % در درآمد سرانه و 1% افزایش در بار تکفل جوان، باعث کاهش حدود 03/0 % در درآمد سرانه می‎شود. همچنین 1% افزایش در سهم جمعیت 64-15 سال از کل جمعیت، منجر به افزایش حدود 02/0 % در درآمد سرانه می‎شود. از سوی دیگر، 1% افزایش در سهم جمعیت بالای 65 سال از کل جمعیت، منجر به کاهش حدود 8/0 % در درآمد سرانه می‎شود. در مورد بار تکفل پیر نیز نتایج حاکی از این است که 1% افزایش در بار تکفل پیر، باعث کاهش حدود 44/0 % در درآمد سرانه می‎شود.