مطالعۀ کیفی رفتارهای متظاهرانه در بین مردم شهر همدان

فرهنگ در جامعۀ ما به همان اندازه غنی و گسترده است که مطالعۀ آن، فقیر و بسته. صدها خطوط فرهنگی و اجتماعی وجود دارد که شناخت علمی آن‌ها می‌تواند به حل مسائل اساسی جامعۀ ما یاری رساند. یکی از این خطوط، رفتار روانی – اجتماعی دورویی است. مفهوم دورویی که وسعت معنایی و کاربردی آن حیرت‌انگیز است، باوجود ظاهر غیراخلاقی آن، دارای کارکردهای عدیده‌ای است؛ به‌طوری‌که یکی از حلقه‌های ناگسستنی زنجیرۀ زندگی ما را تشکیل می‌دهد. در این راستا، این پژوهش کیفی با هدف غایی مطالعۀ رفتارهای متظاهرانه در بین مردم شهر همدان و با استفاده از طرح نظام‌مند نظریۀ زمینه‌ای انجام شده است. به این منظور ضمن انجام مصاحبۀ باز با 24 نفر از ساکنین شهر همدان، مجموعه‌ای از مضامین اولیه طی فرایند کدگذاری باز گردآوری شدند و از دل آن‌ها مقوله‌هایی تحت عناوین: «مولفه‌های فرهنگی – اجتماعی»، «مولفه‌های روان‌شناختی»، «مولفه‌های اقتصادی» و «مولفه‌های ساختاری – سیاسی» استخراج گردید؛ سپس در مرحلۀ کدگذاری محوری، پیوند میان این مقوله‌ها ذیل عناوین: شرایط علّی، راهبردها، شرایط مداخله‌گر، پیامدها و راهکارهای مقابله با رفتارهای متظاهرانه در قالب کدگذاری تعیین شد. در ادامه و در مرحلۀ کدگذاری گزینشی، یکایک اجزای پارادایم کدگذاری تشریح و دو الگوی «رفتارهای متظاهرانۀ عامل محور» و «رفتارهای متظاهرانۀ ساختار محور» کشف گردید. نتایج حاکی از آن است که نفاق و دورویی در سطح وسیعی؛ چه فردی و چه اجتماعی، در جامعه وجود دارد و این پدیده، محصول شرایط نامتجانس خانوادگی، محیطی، آموزشی، اقتصادی و سیاسی غیرمتعادل و گاهی متضاد است. همچنین بر طبق یافته‌های پژوهش، شرایط زمینه‌ای چون: طبقۀ اجتماعی، تحصیلات، جنسیت و سن افراد بر روی بروز دورویی و تظاهر تاثیرگذار است. چنین شرایطی این استعداد منفی و ناهنجار را در شخص به وجود می‌آورد که برای دستیابی به منافع فردی، هم‌زمان دو و گاهی هم بیشتر از دو شخصیت متضاد را در خود پرورش دهد؛ بنابراین، سرچشمه و خاستگاه رفتارهای متظاهرانه، از عدم جامعه‌پذیری صحیح و نبود شفافیت و شکاف‌هایی در درون جامعه نسبت به مسائل گوناگون است و تا این بستر از میان نرود از بین بردن دورویی در جامعۀ ما، امری محال به نظر می‌رسد که این مهم، نیازمند مسئولیت‌پذیری و همّت تک‌تک آحاد جامعه و مسئولین نظام است.

qualitative investigation into the hypocritical behavior among the people of hamedan city

the concept of hypocrisy, whose semantic and practical domain is astonishing, has many functions despite its immoral appearance, so that it forms one of the undeniable parts of our life. this qualitative research was conducted to study the hypocritical behaviors among the people of hamedan, iran. to do this study, grounded theory was applied. strauss and corbin’s systematic approach was used for coding and extracting codes, concepts and categories. an open semi-structured interview with 24 residents of hamadan city were done and then primary themes were identified during the open coding process. some categories were extracted by open coding including “socio-cultural components”, “psychological components”, “economic components” and “structural-political components”. in axial coding stage, the link between these categories “causal conditions”, “intervening conditions”, “consequences”, and “strategies of dealing with hypocritical behaviors” were determined. in the selective coding stage, each component of the coding paradigm was explained, and two patterns of “agent-oriented hypocritical behaviors” and “structure-oriented hypocritical behaviors” were discovered. the results indicated that hypocrisy prevalently and both at individual and social level exist in the society. it seems that this phenomenon is the result of unbalanced and sometimes conflicting family, environmental, educational, economic and political conditions. moreover, such background conditions as social class, education, gender and age influence the existence of hypocrisy among people.