بازخوانی سیاست‌های توسعه‌ای دولت‌های پنجم و ششم جمهوری اسلامی و تطبیق آن با الگوی دولت‌های توسعه‌گرا

هدف پژوهش حاضر بازخوانی سیاست‌های توسعه‌ای دولت‌های پنجم و ششم جمهوری اسلامی ایران به ریاست هاشمی رفسنجانی منطبق با الگوی ارتباطی دولت‌های توسعه‌گرا است. براساس نظر پیتر اوانز، دو ویژگی اصلی دولت‌های توسعه‌گرا، اتکا بر دیوان‌سالاری وبری و درآمیختگی دولت با جامعه مدنی است. این دو ویژگی، با روش تحلیل محتوای کیفی در عناوین خبری روزنامه اطلاعات طی سال‌های 1368 تا 1376 (دوره هشت‌ساله دولت‌های پنجم و ششم) رصد شده است. نتایج نشان می‌دهد، طی این سال‌ها مولفه‌هایی نظیر توسعه منابع انسانی، اصلاح روش‌ها و سیستم‌های اداری، اصلاح ساختار و تشکیلات اداری و قوانین و مقررات‌گرایی ذیل ویژگی دولتی متکی بر دیوان‌سالاری وبری، حجم زیادی از مصاحبه‌ها، سخنرانی‌ها، گفت‌وگوهای خبری دولت را به خود اختصاص داد، اما در سوی دیگر در زمینه بررسی درآمیختگی دولت با جامعه مدنی، هیچ سخنی از جامعه مدنی به چشم نمی‌خورد. جامعه مدنی جای خود را به توده سازمان‌نیافتۀ مردم داده است. اتکای دولت بر نقش توده مردم، صرفاً در توسعه اقتصادی کشور و عمدتاً در نظارت بر اصلاحات اداری مدنظر است؛ به این ترتیب، براساس مدل اوانز، این ‌گونه از دولت صرفاً از یک ویژگی دولت توسعه برخوردار بوده و به‌نوعی واجد توسعه‌گرایی ناقص دولت بوده است.

rereading the development policies of the fifth and sixth governments of islamic republic of iran and contrasting them with developmental governments model

this study tried to reread the development policies of hashemi rafsanjani’s governments, considering peter evans’s communication model of developmental governments. two main features of developmental governments are reliance on weberian bureaucracy and the integration of government with civil society. using quantitative and qualitative content analysis of news headlines of etela’at newspaper, as one of the main newspapers of the government from 1989 to 1997 (the eight-year period of the fifth and sixth governments), these features were analyzed. the results showed that over the years, considering the features of a government based on weberian bureaucracy, a huge portion of interviews, speeches, and news talks of the government are about such issues as human resources development, reforming administrative methods and systems, reforming administrative structures and organizations, and laws and regulations. on the other hand, regarding the integration of the government with the civil society, one cannot find anything about the civil society. the civil society has been replaced with the unorganized groups of people. one cannot find any sign of civil society in this government. the government has relied on people only for the economic development of iran and for monitoring the administrative reforms. that is, the government has turned to people only to get support and financial aid in order to achieve its economic purposes. according to evans’, this kind of government possesses only one feature of the developmental governments, and has showed somehow incomplete development. relying only on weberian bureaucracy and ignoring civil society from 1989 to 1997 make us to see hashemi’s government a non-developmental government.