کنش حمایتی، از سنت‌گرایی گزینشی تا عرفی‌نگری تقلیدی: ارائۀ یک نظریۀ داده‌بنیاد

کنش حمایتی یکی از نمودهای تعامل گرم نامتقاران در جامعه است که افراد با دلایل و انگیزه‌های مختلف و در شرایط متفاوت انجام می‌‌دهند. پژوهش حاضر با هدف بررسی شرایط حاکم بر کنش‌های حمایتی و راهبردهای افراد انجام گرفته است. به‌منظور دستیابی به هدف این پژوهش، کنش حمایتی و شرایط وقوع آن در مکاتب مختلف جامعه‌‌شناسی و آراء صاحب‌نظران اصلی این حوزه نقد و بررسی شده و با استفاده از روش نظریۀ داده‌بنیاد با 22 فرد ساکن شهر مشهد، دربارۀ تجربیات مختلف کنش حمایتی و دلایل انجام آن‌ها مصاحبه عمیق شده است. ازآنجا‌که در پژوهش حاضر، رسیدن به حداکثر تنوع در دیدگاه کنش‌گران مدنظر بوده است، از نمونه‌گیری هدفمند (حدکثر تنوع) بهره گرفته شد. ملاک اصلی برای انتخاب شرکت‌کنندگان نیز تجربه‌کردن پدیدۀ موردمطالعه بوده است. برای این منظور، ابتدا برخی شاخص‌ها همچون دیدگاه مذهبی، گروه سنی، تحصیلات، درآمد و خاستگاه اقتصادی مشخص شد تا براساس آن‌ها بتوان نمونه‌هایی کاملاً متفاوت را مدنظر قرار داد. مصاحبه‌ها در سه سطح باز، محوری و گزینشی کدگذاری شده و درنهایت، 35 مقوله اصلی که در چهار دسته شرایط (علّی، مداخله‌ای و زمینه‌ای)، راهبردهای کنش، پیامدها و مقولۀ هسته‌ای قرار گرفته‌اند، شناسایی شده است. براساس یافته‌های این پژوهش، مقولۀ هسته‌ای با عنوان «درهم‌آمیزی دریافت‌های معنایی پیشامدرن و الگوهای ابزاری مدرن در پیشبرد کنش‌های حمایتی» شناسایی شد که از درون آن مقولۀ هسته‌ای دیگری با عنوان «گذر از حمایتِ تکلیف‌مدارانۀ دینی خانواده محور به حمایتِ وظیفه‌مدارانۀ اجتماع‌محور» شناسایی شد.

supportive action, from selective traditionalism to imitative secularism: presenting a grounded theory

supportive action is one of the expressions of warm interaction between people in society, which is done by people having different reasons and motivations and under different conditions. this study was conducted to investigate the conditions governing the supportive actions and people’s strategies. in order to achieve the goal, support action and the conditions of its occurrence in different schools of sociology and the opinions of the main experts in this field were reviewed. then, using the grounded theory, an in-depth interview was conducted with 22 people living in the city of mashhad, about different experiences of supportive actions and the reasons for doing them.  since in this research, reaching the maximum diversity of the perspective of the actors was considered, purposeful sampling was used. the main criterion for the selection of participants was experiencing the phenomenon under study. for this purpose, first some indicators such as religious view, age group, education, income, and economic origin were determined so that completely different examples can be considered based on them. the interviews were coded in open, central and selective levels. finally 35 main categories were identified, which were placed in four categories of conditions (causal, interventional and contextual), action strategies, consequences, and core categories. the results showed that the core category was identified under the title “mixing of pre-modern semantic receptions and modern instrumental patterns in the promotion of support actions”. another core category was identified as “going from family-oriented, religious, duty-oriented support to community-oriented, duty-oriented support”.