واکاوی تجربۀ مادری زنان شاغل در پست‌های مدیریتی ( مطالعۀ موردی زنان شاغل در وزارت نفت)

مادرشدن همیشه یکی از نقش‌‌های اصلی و کلیدی زنان در جامعۀ ایران  و حتی در جهان بوده است، اما در چند دهۀ اخیر با توجه به تغییرات نگرشی و افزایش گزینه‌‌های پیشرفت ازجمله تحصیل و اشتغال و فرصت‌های حضور اجتماعی بیشتر، تجربه مادری برای برخی از زنان دستخوش تغییرات اساسی شده است. مادرشدن، دیگر نقش اجباری و تمام وقت زنان شناخته نمی‌‌شود و آنان می‌‌توانند در موقعیت‌‌های اجتماعی مختلف و در همه سطوح مشارکت داشته باشند. هدف این پژوهش، واکاوی تجربه مادری و خط‌ مشی آن‌ها در ایفای نقش مادری در بین زنان شاغل در پست های مدیریتی وزارت نفت است. برای دستیابی به اهداف تحقیق از روش کیفی با رویکرد پدیدارشناسی توصیفی استفاده شده است. تکنیک جمع‌آوری اطلاعات، مصاحبه عمیق، شیوه نمونه‌گیری هدفمند و حجم نمونه 30 نفر از زنان با گروه سنی 40- 55 سال شاغل در پست‌های بالای وزارت نفت بود. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از روش تحلیل مضمون بهره گرفته شد. نتایج مطالعه در ذیل مفاهیم در قالب شش مقوله اصلی شامل مادری مهم‌ترین منبع هویتی زنان، بازتعریف نقش مادری، احساس مادری، تجربه بارداری و بیگانگی مردان، جدایی از فرزند و حضور مجدد در محل کار، چالش فرزند دوم و 16 مقوله فرعی طبقه‌بندی شد. در نتیجه‌‌گیری پژوهش می‌‌توان گفت، معنا و مفهوم مادری در نزد این گروه با توجه به موقعیت‌‌های اجتماعی آن‌ها و تغییرات فرهنگی بازتعریف شده است. در این فرایند به‌دلیل اجرانشدن برنامه‌‌های دوستدار خانواده و حمایت از نقش مادری، زنان شاغل از سوی جامعه و سازمان با هزینه‌‌ها و دشواری‌هایی در فرزند پروری مواجه هستند و در واقعیت از یک سو با تعارض‌های گوناگون مواجه‌اند، اما از سویی دیگر این دو نقش تاثیرات متقابل مثبت نیز بر هم داشته‌اند.

an analysis of maternal experience of women working in managerial positions

becoming a mother has always been one of the main roles of women in iranian society. in recent decades, however, due to changes in attitudes and increasing options for women’s advancement, including education and employment and opportunities for more social presence of women, the maternal experience has changed for some women. becoming a mother is no longer a mandatory and full-time role for women. they can choose alternative social roles. the purpose of this study was to analyze the maternal experience of women and their policies in playing the role of motherr among women working in senior positions in iranian ministry of petroleum. in order to achieve the goals, a qualitative method with a descriptive phenomenological approach was used. in-depth interview data collection technique and purposeful sampling method were used. a sample of 30 women of 40-55 years old participated in this study. content analysis was used for analysis of data. the results of the study fall into six categories and 16 subcategories including motherhood as the most important source of identity, maternal choice, redefining motherhood, pregnancy experience as a completely feminine experience, separation from the child and reappearance at work, feeling complete, feeling deprived of maternal pleasure, benefiting from the support of spouse and mother, combining maternal duties with work and paid work, interaction with children from the work environment, interaction and dialogue with the work environment, maximum stress tolerance. it can be concluded that the concept of motherhood has been redefined according to its social situations and cultural changes. in this process, working women face the costs of childbearing and job-maternal role conflicts due to the weakness of family-friendly programs.