مطالعۀ‌ پدیدار‌شناختی تجارب زنان روزنامه‌نگار از پدیدۀ نابرابری جنسیتی در محیط شغلی مطبوعات (مورد مطالعه: زنان شاغل در شهر مشهد)

در دوران معاصر و با ورود مدرنیته به جامعۀ ایران، زنان به باز تعریف هویت خویش در سایۀ دگرگونی های کلان اجتماعی پرداختند، اما روند تغییر نقش های سنتی زنان، فرایندی بی چالش نبوده است. آن ها در فرایند هویت یابی خویش همچنان با ساختار نابرابری جنسیتی دست به گریبان‌اند. در این پژوهش با رویکرد پدیدار شناسی فمینیستی و با روشی کیفی و پدیدارشناختی به مطالعۀ تجربه زیستۀ زنانی پرداخته ایم که با حضور در حیطۀ مطبوعات، روزگاری متفاوت با مردان هم‌قطار خویش را تجربه می کنند. به کمک نمونه گیری هدفمند، با 16 نفر از زنان روزنامه نگار شاغل در مطبوعات مشهد مصاحبه هایی عمیق انجام داده ایم. پس از تحلیل مصاحبه های جمع آوری شده، تجربیات زیستۀ شرکت کنندگان از پدیده نابرابری جنسیتی در محیط کاری مطبوعات را در قالب سه مقولۀ کلی: 1 ریشه های علّی و زمینه ساز پدیده نابرابری جنسیتی، 2 پیامدهای حضور پدیده نابرابری جنسیتی در محیط شغلی، و 3 استراتژی و راهبردهای زنان در برابر پدیده نابرابری جنسیتی، روایت کرده ایم. چرخۀ معیوب بازتولید جامعه‌پذیری جنسیتی، ساختار تقسیم کار جنسیتی، و حضور پابرجای کلیشه های جنسیتی، و ایدئولوژی های جنسیتی، عوامل ریشه ای و زمینه ساز پدیدۀ نابرابری جنسیتی در محیط کاری این زنان هستند. وجود این ساختار نابرابر در محیط شغلی به توزیع نابرابر قدرت، ثروت، منزلت و فرصت ها به نفع مردان، کوری جنسیتی محیط کار و چشم فرو بستن بر الزامات هستی زنانه و مادرانه، احساس محرومیت و کاهش انگیزۀ شغلی و فشار های روانی در زنان شرکت کننده در پژوهش منجر شده است. براساس تجربۀ این زنان، طیفی از استراتژی ها در رویارویی با ساختار نابرابر محیط شغلی  تشخیص‌دادنی است؛ خود ابژه سازی و تکیه بر سرمایۀ جنسی، خودخاموشی و تن‌دادن به ساختار نابرابر، آمیزه ای از مقاومت و انفعال و درنهایت مقاومت در برابر این ساختار نابرابر، تاکتیک های مختلفی هستند که زنان مشارکت کننده برگزیده اند. نتایج این پژوهش نشان داد که حیطۀ مطبوعات به‌رغم پیشرو بودن در امر فرهنگی اجتماع، هنوز عمیقاً با ساختارهای نابرابر جنسیتی عجین است؛ توجه به علل زمینه ساز، و پیامدهای آن برای زنان روزنامه نگار شرکت کننده در این پژوهش، راهگشای اقداماتی عملی در جهت رفع این مشکل اجتماعی و فرهنگی است.

A Phenomenological Study of Female Journalists’ Experiences of Gender Inequality in Press Workplaces (Case Study: Women Working in Mashhad)

The contemporary era witnessed women’s redefinition of their own identity as the result of huge social changes that caused by the introduction of modernity into Iran. The changing process from assuming traditional roles to modern ones has not ever been without challenges. Women have been fighting the gender inequalities structures. Taking a feminism phenomenological approach and a qualitative method, the study explored the lived experience of women working as journalists in communicating with their male coworkers. Indepth interviews were done with 16 female journalists working for journals of Mashhad. The participants’ experiences of the gender inequality in workplace were classified into three categories. The underlying causes of gender inequality in workplace were the devastating cycle of reproducing gender socialization, genderoriented structure of labour division, existence of gender clichés, and gender ideologies. The existence of such unequal structure in workplace has resulted in the unequal distribution of power, wealth, status and opportunities in favour of men, as well as gender blindness in workplace, ignoring the maternal and female requirements, deprivation feelings, reduction of job motivation, and stress among women. The experiences of the women show that some strategies have been taken against the inequalities: selfobjectification and relying on gender capital, selfsilence and obeying the unequal structure, a combination of resistance and passivity, and resisting the structure. The results also showed that although press is the pioneering field in culture of the society, it is intermingled with gender inequality. The appropriate actions for solving the social and cultural problem is paying attention to the underlying causes and their consequences for female journalists.