تبیین جامعه‌شناختی مصرف نمایشی پوشاک (مطالعه موردی: شهر بیرجند- دی‌ماه 1399)

هدف ازانجام‌شدن این پژوهش، تبیین جامعه‌شناختی مصرف نمایشی پوشاک در شهر بیرجند بود و سعی شد تا تاثیر عاملیت انسانی و عوامل زمینه‌ای در تکوین این پدیده بررسی شود. از آنجا که محقق با تمرکز بر متغیرها، قصد مطالعه یک واقعیت اجتماعی از بیرون را داشته است، رویکرد مناسب، رویکرد کمّی بوده است؛ بنابراین داده‌های لازم برای آزمون فرضیه‌های تحقیق، با روش پیمایش و از طریق پرسشنامه گردآوری ‌شد؛ بر این اساس، محقق با استفاده از فرمول نمونه‌گیری کوکران، 383 نفر از ساکنان شهر بیرجند را با روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای برگزید؛ به ‌این ‌ترتیب  که این شهر به سه منطقه برخوردار، نیمه‌برخوردار و کم‌برخوردار تقسیم ‌شد و در هریک از مناطق سه محله انتخاب گردید. آنگاه در این محلات، چند بلوک و در این بلوک‌ها، چند خانوار به‌طور تصادفی سیستماتیک به‌عنوان خوشه انتخاب شدند و داده‌ها از اعضای این خانوارها، براساس توانایی آن‌ها برای پاسخ‌گویی به گویه‌ها و نیز تجربه مصرف نمایشی پوشاک، از گروه سنی 1555 سال دریافت شد؛ البته با توجه به شیوع ویروس کرونا، دسترسی به برخی از واحدهای مشاهده ممکن نبود؛ بنابراین برای تهیه نمونه مدنظر، به‌ناچار واحدهای بیشتری بررسی شد. اعتبار صوری ابزار از طریق قضاوت داوران، شاخص وزنی متغیرها به‌وسیله آزمون تحلیل عاملی و پایایی ابزار با آزمون آلفای کرونباخ محاسبه شده است. نتایج این پژوهش نشان ‌‌داد که متغیرهای نیاز به همنوایی، نیاز به تمایزطلبی، نیاز به جلوه‌گری، فرصت‌های خودنمایی، محدودیت‌های اجتماعی و عادات مصرفی بر مصرف نمایشی پوشاک تاثیر معناداری داشتند‌؛ البته دسترسی به منابع تاثیر معناداری بر این متغیر نداشته است. به‌علاوه، ازنظر میزان مصرف نمایشی پوشاک، بین زنان و مردان تفاوت معناداری مشاهده نشد. یافته‌های این پژوهش با بخشی از مباحث نظری که از سوی نظریه‌پردازانی همچون وبلن و بوردیو، دربارۀ مصارف نمایشی و کارکرد هویت‌بخشی آن‌ها ارائه ‌شده است، همسویی دارد.

Sociological Explanation of Conspicuous Consumption of Clothing (Case Study: Birjand City, January 2020)

The study aimed to explain the sociology of conspicuous use of cloths in Birjand and to examine the impact of human agency and structural factors on the formation of this phenomenon. Since the researchers intends to study a social reality from the outside by focusing on variables, quantitative approach was applied. The necessary data to test the research hypotheses were collected by survey method and through a questionnaire. Therefore, 383 residents of Birjand city were selected using Cochran sampling formula by multistage cluster sampling method. In this way, the city was divided into three regions area of full facilities, semifacilities, lack of facilities and from among each three neighborhoods were selected. Then from these neighborhoods randomly and systematically, several blocks, and then from these blocks, several households were selected and the data were received from members of these households based on their ability to respond to items as well as the experience of conspicuous consumption of clothing (the age group of 1555 years). Due to the prevalence of corona19 virus, access to some observation units was not possible, and to prepare the sample, inevitably more units were studied. Formal validity was calculated through experts’ evaluations, weight index of variables by factor analysis test, and instrument reliability by Cronbach’s alpha test. The results showed that the variables of conformity, differentiation, showoff, selfexpression opportunities, social limitations and consumption habits had significant effects on the conspicuous consumption of clothing. Access to resources on the other hand did not have a significant effect on this variable. Moreover, there was no significant difference between men and women in terms of conspicuous consumption of clothing. The findings of this study are line with much of the theoretical discussions presented by theorists such as Veblen and Bourdieu about conspicuous consumptions and their identity function.