امنیت حیاتی و شکاف جنسیتیِ مذهبی در ایران: مطالعه تطبیقی درون‌کشوری

این گزاره که «زنان مذهبی‌تر از مردان‌اند» یکی از معدود گزاره‌های تعمیمی است که دانشمندان علوم اجتماعی، به‌ویژه جامعه‌شناسان دین بر آن اتفاق‌نظر داشته‌اند؛ با وجود این، تبیین چرایی آن یک معمای علمی محسوب شده و نظریه‌های متعددی برای تبیین این شکاف جنسیتی در دینداری ارائه شده است. این مقاله‌ پژوهشی با هدف وارسی اعتبار تجربی نظریه‌ امنیت حیاتی در ایران، حول محور این پرسش سازمان یافت که تا چه حد شاخص‌های امنیت حیاتی می‌توانند شکاف جنسیتیِ دینداری در ایران را تبیین کنند؟ در این راستا، ابتدا استدلال‌های نظریه‌ امنیت حیاتی در قالب فرضیات تحقیق فرموله شد. سپس با واحد تحلیل قرار دادن «استان» و استفاده از روش تطبیقی درون‌کشوری، فرضیه‌های مذکور با داده‌های مربوط به همۀ استان‌های ایران مقابله شد تا میزان انطباق و تناظر پیش‌بینی‌های نظریه‌ امنیت حیاتی با شواهد تجربی ارزیابی شود. درنهایت، یافته‌های مربوط به آزمون تجربی رابطه‌ میان امنیت حیاتی با شکاف جنسیتیِ دینداری در ایران با روش تطبیقی درون‌کشوری و تحلیل بین‌استانی نشان داد که هیچ‌یک از فرضیات بازنمای تئوری امنیت حیاتی تایید نمی‌شوند. درحقیقت، یافته‌های این تحقیق نتوانست حمایت جدی و قابل اعتمادی برای تئوری امنیت حیاتی در تبیین شکاف جنسیتیِ دینداری در بافت جمعیت مسلمانان و قلمروی استان‌های کشور ایران فراهم آورد. با توجه به همگرایی نتایج این پژوهش درون‌کشوری با پژوهش بین‌کشوری نوریس و اینگلهارت در سال 2008 میلادی دربارۀ ناتوانی تجربی نظریه‌ امنیت حیاتی در تبیین شکاف جنسیتیِ دینداری می‌توان نتیجه گرفت که پایه‌ تجربی این نظریه برای تبیین شکاف جنسیتیِ دینداری، ضعیف و غیرمستحکم است.

Existential Security and Religious Gender Gap in Iran: In-Country Comparative Study

The statement that &women are more religious than men& is one of the few general statements upon which social scientists, especially sociologists of religion, have consensus. Nevertheless, its explanation is a scientific puzzle, and several theories have been proposed to explain this gender gap in religiosity. This study was conducted with the aim of examining the empirical validity of the theory of existential security in Iran. The question is: To what extent the indicators of existential security can explain the gender gap of religiosity in Iran? In this regard, the arguments of critical safety theory were first formulated in the form of research hypotheses. Then, by choosing provinces as units of analysis and using comparative method for comparisons within country, the hypotheses were compared with the data of all provinces in Iran to assess the degree of conformity of the predictions of the theory with empirical evidence. Finally, the findings of the empirical test of the relationship between existential security and the gender gap of religiosity in Iran by incountry comparative method and interprovincial analysis showed that none of the hypotheses representing the theory of existential security are confirmed. In fact, the findings of this study failed to provide serious and reliable support for the theory of existential security in explaining the gender gap of religiosity among Muslim population and different provinces of Iran. Considering the convergence of the results of this incountry study with the crossnational study of Norris and Inglehart (2008) in the empirical inability of existential security theory to explain the gender gap in religiosity, it can be concluded that the empirical basis of this theory to explain the gender gap in religiosity is weak.