طراحی مدل کارآفرینی اجتماعی بومی در ایران با رویکرد داده‌بنیاد

این پژوهش، تفسیری، رویکرد آن کیفی و استراتژی آن روش‌شناسی نظریۀ داده‌بنیاد با رویکرد ظاهرشونده (گلیزری) است که مولفه‌های کارآفرینی اجتماعی ایران را احصاء کرده است و مدل بومی طراحی شده است. جامعۀ پژوهش، خبرگان کارآفرینی اجتماعی و موسسان شرکت‌های اجتماعی بودند که به روش نمونه‌گیری هدفمند، 19 نفر تا اشباع نظری انتخاب شدند و  با آنان مصاحبۀ عمیق صورت پذیرفت. در راستای تجزیه و تحلیل داده‌ها، از بستۀ نرم‌افزاری maxqda نسخۀ 10 استفاده شد و فرایندهای کدگذاری باز، انتخابی و نظری انجام شد. پس از تجزیه و تحلیل‌های انجام‌شده، در طی فرایند کدگذاری و مقایسۀ مستمر کدها با داده‌های اولیه، 35 مفهوم استخراج شد. برای بررسی استحکام پژوهش از چهار معیار قابلیت اعتبار، انتقال‌پذیری، قابلیت اطمینان و تایید‌پذیری استفاده شد. در این مدل، علل (نیازها، مسائل، چالش‌ها، بحران‌های اجتماعی و زیست‌محیطی، وجود فرصت‌های اجتماعی)، عوامل همبسته یا کوواریانس‌ها (انگیزه‌های فردی و اجتماعی، عوامل فرااجتماعی، دانش کارآفرینی فرد، پیشینۀ تحصیلی، دانش و تجربۀ پیشین، عوامل خانوادگی، ابعاد شخصیتی، الگوهای نقش)، اقتضائات یا عوامل تعدیلگر (مهارت‌های سازمانی کارآفرینانه، زیرساخت‌های سرمایه‌ای، گونه‌های مختلف سازماندهی، همگرایی نهادهای حمایتی، تیم و شبکه‌سازی، داشتن مدل کسب‌وکار، مراکز آموزشی و پژوهشی، منتورها و مراکز رشد، رفع مشکلات کارآفرینان اجتماعی)، شرایط میانجی (مشروعیت کارآفرینی اجتماعی، ثبات و همه‌جانبه‌نگری، جذابیت فعالیت‌های کارآفرینی اجتماعی)، پیامدها (ایجاد ارزش‌های معنوی، اجتماعی و اقتصادی) و عوامل زمینه‌ای (عوامل فرهنگی– اجتماعی، عوامل جغرافیایی، عوامل سیاسی، عوامل اقتصادی، قوانین و خط مشی‌ها، رسانه‌ها) حول ‌مقولۀ محوری «فرایند خلق ارزش اجتماعی» شناسایی شدند. پژوهش حاضر، زوایای نوین و بینش ارزشمندی دربارۀ کارآفرینی اجتماعی برای محققان آینده، کارآفرینان اجتماعی، سیاست‌گذاران و تصمیم‌سازان این حوزه در کشور فراهم کرده است و می‌تواند برای آنان راه‌گشا باشد.

Local Model of Social Entrepreneurship in Iran

This is an interpretive study, which uses grounded theory with Glaserian or emergent approach. It counts the components of social entrepreneurship in Iran and designs a localized model. The research population was social entrepreneurship experts and founders of social companies. Through purposive sampling, 19 participants were selected and indepth interviews were conducted with them. In order to analyze the data, MAXQDA was used and open, selective, and theoretical coding processes were performed. After analyzing the coding process and continuously comparing the codes with the original data, 35 concepts were extracted. Four criteria of trustworthiness, transformability, dependability, and confirmability were used to evaluate the strength of the research. In this model the followings were identified as the central category of social value creation process: causes (needs, problems, challenges, social and environmental crises, and the existence of social opportunities), correlated factors or covariances (individual and social motivations, prosocial factors, individual entrepreneurial knowledge, educational background, previous knowledge and experience, family factors, personality dimensions, and role patterns), contingencies or moderating factors (entrepreneurial and organizational  skills, capital infrastructure, different types of organization, convergence of support institutions, team and networking, having a business model, training and research centers, mentors and growth centers, solving problems of social entrepreneurs), mediating conditions (legitimacy of social entrepreneurship, stability and comprehensiveness, attractiveness of social entrepreneurship activities), consequences (creating values, and spiritual, social, and economic), context or environment (sociocultural factors, geographical factors, political factors, economic factors, laws and policies, media). This study provides new perspectives and valuable insights on social entrepreneurship for future researchers, Iranian social entrepreneurs, policy makers, and decision makers in this field.