شناسایی عوامل موثر بر تشخیص فرصت‌ها برای خلق ارزش اجتماعی در ایران:نظریه‌پردازی داده‌بنیاد با رویکرد ظاهرشونده (گلیزری)

کارآفرینی اجتماعی به‌عنوان یک موضوع جدید در عرصة اجتماعی ظهور نموده که با ایجاد ارزش اجتماعی می‌تواند پاسخی به نیازها و چالش‌های جوامع در شرایط کنونی باشد. با این حال، نظریة کارآفرینی اجتماعی هنوز در مرحلة مفهوم‌سازی است و همچون کارآفرینی اقتصادی، مفهوم شناخت فرصت در قلب آن قرار دارد. هدف اصلی این پژوهش‌، شناسایی عوامل موثر بر تشخیص فرصت‌های‌ اجتماعی برای خلق ارزش اجتماعی در ایران است. این پژوهش در چارچوب رویکرد کیفی انجام شده و راهبرد آن نظریه‌پردازی داده‌بنیاد با رویکرد ظاهرشونده (گلیزری) است. ابزار جمع‌آوری داده‌ها، مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته بوده و به منظور گردآوری اطلاعات، با به‌کارگیری روش نمونه‌گیری هدفمند با 19 نفر از خبرگان کارآفرینی اجتماعی و موسسان شرکت‌های اجتماعی، مصاحبه انجام شد. در راستای تجزیه و تحلیل داده‌ها در این پژوهش، از بستۀ نرم‌افزاری maxqda نسخۀ10 استفاده شده است. جهت بررسی استحکام پژوهش نیز از چهار معیار قابلیت اعتبار، انتقال­ پذیری، قابلیت اطمینان و تایید‌پذیری استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها در دو مرحلۀ کدگذاری حقیقی و کدگذاری نظری انجام گرفت. نتایج این پژوهش نشان ­دهندۀ استخراج بالغ بر 263 کد یا مفهوم اولیه و نیز احصاء 11 مفهوم از مصاحبه‌ها است که در قالب دو مقولۀ اصلی؛ یعنی «عوامل انگیزشی شامل: انگیزه‌های اجتماعی و فرااجتماعی» و «عوامل زمینه‌ای یا محیطی مشتمل بر پیشینۀ تحصیلی و تجربۀ پیشین، قابلیت‌های کارآفرینانه، ویژگی‌های شخصیتی، عوامل خانوادگی، الگوهای نقش، نظام تربیتی، دولت و خط‌مشی‌ها، عوامل فرهنگی‌ اجتماعی و رسانه‌ها» در شناخت فرصت‌های اجتماعی برای «فرآیند خلق ارزش اجتماعی» ایران تاثیر دارند. پژوهش حاضر می‌تواند بخشی از خلاهای شناختی کارآفرینی اجتماعی در ایران را مرتفع نماید.

Identifying Effective Factors on the Recognition of Opportunities for Creating Social Value in Iran: Glaserian Grounded Theory

Social entrepreneurship has emerged as a new issue in the social arena that by creating social value can be a response to the needs and challenges of societies in the current situation. However, the theory of social entrepreneurship is still in the conceptualization stage and, like economic entrepreneurship, the core of which is recognition of opportunity. The aim of this study was to identify the factors affecting the identification of social opportunities for creating social value in Iran. This research used qualitative approach and its strategy is Glaserian grounded theory. Data collection tools were semistructured interviews. The interviews were conducted with 19 social entrepreneurship experts and founders of social enterprises selected through purposive sampling. In order to analyze the data, MAXQDA software was used. Four criteria of trustworthiness, transformability, dependability and conformability were used to evaluate the strength of the research. Data analysis was performed in two stages of substantive and theoretical coding. The results of this study show the extraction of 263 codes or basic concepts as well as eleven concepts from interviews. These concepts are in the form of two main categories, namely, &motivational factors including social and prosocial motivations& and &contextual or environmental factors, including educational background and previous experience, entrepreneurial capabilities, personality characteristics, family factors, role patterns, educational system, government and policies, sociocultural factors, and the media”. These factors affect the recognition of social opportunities for &the process of creating social values& in Iran. The results of this study can address some of the cognitive gaps of social entrepreneurship in Iran.