تبیین جامعه‌شناختی همسازی اجتماعی گروه‌های قومی در افغانستان

یکی از تمایزات فرهنگی و اجتماعی که در انسجام و پیوستگی جوامع بشری اثرگذار است، تفاوت‌های ناشی از روابط و مناسبات درون‌قومی و برون‌قومی یا همسازی اجتماعی بین اقوام است. این موضوع به این دلیل اهمیت دارد که هم در به‌وجودآمدن پیوستگی اجتماعی و هم در قرارگرفتن جامعه در وضعیت گسست و ستیز اجتماعی می‌تواند از نقش برجسته‌ای برخوردار باشد. پژوهش حاضر در همین راستا و با هدف تبیین جامعه‌شناختی همسازی اجتماعی گروه‌های قومی در افغانستان انجام شده است. روش تحقیق در این پژوهش پیمایش و ابزار گردآوری داده‌ها پرسشنامه است. جامعه آماری این مطالعه، افراد بزرگسال بازه سنی 20 تا 50 سال شهر کابل بودند که از چهار قوم عمده و بزرگ پشتون، تاجیک، هزاره و ازبک انتخاب شده‌اند. حجم نمونه 1055 نفر بود که با روش نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای چندمرحله‌ای انتخاب شد. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که بین حمایت اجتماعی (0.414 = r) و احساس محرومیت نسبی (0.160 = r)، اعتماد اجتماعی (0.083 = r)، مشارکت اجتماعی (0.25 = r)، تعلق اجتماعی (0.212 = r)، بی‌تفاوتی اجتماعی (0.177 = r)، مدارای اجتماعی (0.413 = r) و فاصله اجتماعی (0.233 = r) با همسازی اجتماعی همبستگی معناداری وجود دارد. تجزیه‌وتحلیل معادلات ساختاری نشان داد که محرومیت نسبی، بیشتر تاثیر غیرمستقیم دارد تا تاثیر مستقیم. تاثیر مستقیم محرومیت نسبی بر همسازی اجتماعی برابر با 0.004 و تاثیر مستقیم برابر با 0.101 است. همچنین تاثیر مستقیم مشارکت اجتماعی برابر با 0.084، اعتماد اجتماعی برابر با 0.086، تعلق اجتماعی برابر با 0.201، حمایت اجتماعی برابر با 0.326، مدارای اجتماعی برابر با 0.126، بی‌تفاوتی اجتماعی برابر با 0.276 و فاصله اجتماعی برابر با 0.202 است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که نبود احساس محرومیت نسبی، مشارکت اجتماعی، تعلق اجتماعی و اعتماد اجتماعی بین اقوام و گروه‌های گوناگون در ساختار سیاسی و اجتماعی افغانستان می تواند به شکل‌گیری تعاملات و ارتباطات اجتماعی بین آن‌ها منجر شود و زمینه همسازی اجتماعی اقوام و فقدان واگرایی قومی را به ‌همراه داشته باشد.