بررسی جامعه‌شناختی اثرات دینداری بر سلامت روان با استفاده از مدل فرایند استرس؛ مطالعه دانشجویان و طلاب شهر قم

متخصصان علوم پزشکی و رفتاری دیر زمانی است که به نقش دینداری در سلامت توجه داشته‌اند، با این‌حال رابطه دینداری و سلامت در جامعه‌شناسی کمتر مورد توجه بوده است. پژوهش حاضر بر آن است تا به مطالعه اثرات دینداری بر سلامت روان بپردازد. در همین راستا، با به‌کارگیری مدل فرایند استرس پیرلین، اثرات دینداری متاثر از نقش اجتماعی (دانشجویی/طلبگی) و با میانجی‌گری استرس و حمایت اجتماعی بر سلامت روان، مورد بررسی قرار گرفته است. پژوهش حاضر به‌صورت پیمایشی صورت گرفته و داده‌های مورد نیاز با استفاده از پرسش‌نامه خود اجراء گردآوری شده است. نمونه آماری تحقیق شامل 400 نفر از دانشجویان و طلاب است که با روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای نامتناسب، از دانشگاه‌ها و حوزه‌های علمیه شهر قم انتخاب شده‌اند. براساس نتایج توصیفی، 60.9 درصد از پاسخگویان مشکوک به اختلال روانی تشخیص داده شده‌اند (69.9 درصد دانشجویان و 52.6 درصد طلاب) و 59.9 درصد آن‌ها دارای سطوح بالایی از دینداری هستند (36.7 درصد دانشجویان و 81.8 درصد طلاب). نتایج تحلیل مسیر با استفاده از ضرایب رگرسیونی حاکی از آن است که به‌ترتیب متغیرهای استرس (ضریب بتای 0.643)، نقش اجتماعی دانشجویی/طلبگی (0.261)، حمایت اجتماعی (0.146) و دینداری (0.077) بیشترین اثر کل (مجموع اثرات مستقیم و غیرمستقیم) را بر میزان سلامت روان داشته‌اند. بدین‌ترتیب می‌توان پیش‌بینی کرد که بیشترین میزان سلامت روان در پاسخگویانی مشاهده شده است که استرس کمتری داشته‌اند، نقش اجتماعی «طلبگی» داشته‌اند، حمایت اجتماعی بیشتری دریافت کرده‌اند و از دینداری بالاتری برخوردار بوده‌اند. همچنین، مشخص شد که اثرات استرسِ ناشی از ایفای نقش‌های دانشجویی/ طلبگی بر سلامت روان، از طریق متغیرهای میانجی (دینداری و حمایت اجتماعی) تعدیل شده و کاهش یافته است.