بررسی و تحلیل تنوع در بازارهای هدف صادراتی ایران به تفکیک استان‌ها

سیاست‌های مناسب صادراتی، رقابت‌پذیری صادراتی را هم در ایجاد بازارهای غیرسنتی و هم در بهبود تنوع محصولات صادراتی تقویت می‌کند. طبق تعریف، تنوع صادراتی تغییر در ترکیب کالاها و بازارهای هدف یک کشور را در بر می‌گیرد و به‌طور مستقیم به ساختار اقتصادی و چگونگی تغییرات در فرآیند توسعه مربوط می‌شود.برای سنجش میزان تنوع میان کالاها و بازارهای هدف صادراتی یک کشور می‌توان از شاخص‌های مختلفی استفاده نمود. لذا در این مقاله سعی گردیده ضمن اشاره به موضوع تنوع صادراتی میزان آن با استفاده از شاخص‌های میانگین تابع توزیع تجمعی و نیز واریانس تابع مذکور برای بازارهای هدف صادراتی استان‌های ایران طی سال‌های مختلف برنامه چهارم توسعه (88-1384)، و همچنین روند تنوع صادراتی استان‌های مختلف طی سال‌های فوق‌الذکر بر اساس حداکثر و حداقل تنوع صادراتی آنها با استفاده از شاخص‌های تمرکز از قبیل شاخص اوگیو، شاخص نسبت تمرکز و بالاخره شاخص هرفیندال- هیرشمن بررسی گردد. نتایج، موید آن است که در میان کشورهای هدف صادراتی، بیشترین تنوع صادرات غیرنفتی استان‌ها به کشورهایی نظیر عراق، امارات‌متحده‌عربی، ترکیه، چین، سوریه، تاجیکستان و جمهوری‌کره اختصاص یافته است. همچنین برخی از استان‌ها نظیر آذربایجان‌شرقی، اردبیل، خراسان رضوی، زنجان، کرمان،‌ گلستان، گیلان و لرستان توانسته‌اند طی سال‌های مختلف برنامه چهارم توسعه صادرات غیرنفتی خود را تنوع بخشند.