سناریوهای محیط امنیتی جمهوری اسلامی ایران و راهبردهای کنش فعال

محیط امنیتی جمهوری اسلامی ایران به دلیل مداخله جویی قدرت‌های فرامنطقه ای، اشاعه تروریسم، افراط ‌گرایی تکفیری و وهابی، دولت‌های ضعیف و ورشکسته و جنایات سازمان‌یافته، مسابقه تسلیحاتی در منطقه، دولت‌های ضعیف و بحران اقتدار یکی از دشوارترین محیط‌های امنیتی است. مسئله اصلی آن است که در محیطی این چنینی که از یک سو، مهم‌ترین بحران‌ها، موضوعات و مسائل امنیتی بین‌المللی در آن جریان داشته و از سوی دیگر، بازیگری مانند جمهوری اسلامی ایران با مختصات منحصر به فرد خود در سطح بین‌الملل که دائماً نظام سلطه جهانی به رهبری ایالات‌متحده را به چالش می‌کشد، باید بداند چه نوع کنش و اقداماتی را در حداکثری کردن امنیت و منافع کشور اتخاذ نماید.این مقاله بر اساس شیوه آینده‌پژوهی و تکنیک سناریونویسی، یافته‌های میدانی از رهنمودهای مقام معظم رهبری، اسناد بالادستی کشور، دیدگاه متولیان امنیت ملی و جامعه نخبگی و خبرگی، سناریوهای چهارگانه تقابلی، تزاحمی، چالشی و همگرایی را در قبال محیط امنیتی جمهوری اسلامی ایران ترسیم می کند و با بهره‌گیری از گفتمان ولایت فقیه و توصیه‌های نخبگان محیط امنیتی کشور، راهبردهای کنش فعال را بر مبنای مولفه‌های شش‌گانه سیاسی امنیتی، اقتصادی، فرهنگی، نظامی و فناوری تدوین می‌نماید. ارکان راهبردها مبتنی بر دو عنصر محوری «مقاومت» و «نفوذ» و در دو وجه آفندی و پدافندی استوار بوده که به منظور حفظ قدرت رقابت و گسترش نفوذ جمهوری اسلامی ایران در محیط امنیتی و منطقه غرب آسیا طراحی شده است؛ و نهایتاً در نظارت راهبردی کوشیده می‌شود با استخراج شاخص‌های سیاسی، امنیتی، اقتصادی، فرهنگی، نظامی و فناوری، روندها و عدم قطعیت‌های تعیین‌کننده و حیاتی در محیط امنیتی جمهوری اسلامی را در معرض پایش و نظارت دائم قرار دهد. وضعیت هر شاخص نیز گویای آن است که محیط امنیتی جمهوری اسلامی ایران به کدام یک از سناریوهای چهارگانه نزدیک‌تر بوده و کدام راهبرد باید بکار بسته شود.