تبیین عوامل واگرایی جهان اسلام و نقش آن در امنیت جوامع اسلامی

جهان اسلام اصطلاحاً به سرزمین‎هایی گفته می‌شود که اکثریت مردمان آن پیرو دین اسلام اند. جهان اسلام در حال حاضر سرزمینی با ترکیبی متنوّع از نظر ویژگی های انسانی، بسترها و شرائط طبیعی را شامل می‎شود. اگرچه به‎لحاظ اشتراک دینی و منابع انسانی و طبیعی،‏ جهان اسلام دارای قابلیّت‎های فراوانی برای تبدیل شدن به یک قدرت در عرصه منطقه‎ای و بین المللی است. ولی به‎دلیل وجود برخی عوامل و زمینه‎های بروز اختلاف و واگرایی از از این پتانسیل به خوبی استفاده نشده است. هدف ما در این نوشته تبیین عوامل واگرایی جهان اسلام و نقش آن در امنیت جوامع اسلامی است که با بهره گیری از روش توصیفی و تحلیلی و استفاده از اسناد کتابخانه ای به تبیین موضوع و بیان گفتمان سیره و سنت مرتبط با این مقوله پرداخته شده است. برابر بررسی های انجام شده می توان از عوامل و زمینه های واگرایی، مواردی از جمله گسیختگی فضای جغرافیایی،‏ تفاوت‎های مذهبی،‏ قومی،‏ اندیشه و نظام سیاسی،‏ عدم استقلال و وابستگی‎های سیاسی و اقتصادی،‏ تعارضات مرزی،‏ رقابت داخلی قدرت‎های برتر جهان اسلام،‏ وجود پیمان‎های سیاسی ـ امنیّتی با قدرت‎های بزرگ و بازیگران فرامنطقه‎ای، فقدان رهبری واحد اشاره کرد که به دلیل عوامل مذکور جهان اسلام نتوانسته به رغم منابع و پتانسیل ویژه، از آن به قدر کافی بهره مند شود. نگارنده تلاش دارد در این نوشته به تبیین عوامل فوق بپردازد.