طراحی مدل مفهومی الگوی دفاع سایبری جمهوری اسلامی ایران

گذشته از دستاوردهای فضای سایبر، توجه به تهدیدات روزافزون این فضا، در اولویت بسیاری از بازیگران دولتی و غیردولتی قرار گرفته است. حملات سایبری به‌عنوان جدیدترین و پیچیده‌ترین نبردها ذیل عملیات‌های نظامی به شمار می‌آید. حملات سایبری به دلیل جدید بودن، درصد هزینه پایین و فایده بالا، عدم توانایی کشور هدف در مشخص و اثبات نمودن منشا تهدید و عدم توانایی در تعیین میزان و دامنه‌ خسارات وارد شده در مراحل اولیه شروع حمله، مورد توجه کشورهای متخاصم به‌ویژه در جنگ‌های ترکیبی قرار گرفته است. جایگاه خاص جمهوری اسلامی ایران در ترتیبات منطقه ای و نظام بین الملل سبب شده تا نظام سلطه از فضای سایبری برای تحدید قدرت ملی به شکل فزاینده‌ای بهره‌برداری نماید. در این میان، به‌منظور ایجاد سازوکار مناسب برای تضمین امنیت و منافع ملی در این فضا، شناخت ابعاد مختلف این مسئله به دغدغه بسیاری از صاحب‌نظران این حوزه تبدیل شده است.  در همین راستا، ایجاد هرگونه نظام کارآمد دفاع سایبری مستلزم طراحی مدل مفهومی دفاع سایبری است. این پژوهش با این پرسش که چارچوب مفهومی دفاع سایبری و مولفه‌های اساسی آن در جمهوری اسلامی ایران چیست؟ با به‌کارگیری فن خوشه‌بندی در تحلیل محتوا و تکنیک دلفی درصدد طراحی مدل مفهومی دفاع سایبری برآمده است. برای این منظور، سه مفهوم بازدارندگی، پدافند (دفع) و برگشت‌پذیری به‌مثابه ابعاد اساسی دفاع سایبری مورد شناسایی قرار گرفتند و سپس مولفه‌های هر یک از این ابعاد استخراج و شاخص‌های هر مولفه معین شدند. با مجموع ابعاد، مولفه‌ها و شاخص‌های دفاع سایبری، مدل مفهومی دفاع سایبری طراحی گردید.