رئالیسم تدافعی و تهاجمی (چارچوبی تئوریک برای تحلیل وقایع و رخدادهای حوزه خلیج فارس)

یکی از پارامترهای اصلی در بررسی نظریه‌های «اثبات‌گرا»ی روابط بین‌الملل را «قدرت تبیینی» این نظریه‌ها می‌دانند. چنان‌چه نظریه‌ای بتواند طیف وسیع‌تری از رویدادها را «تبیین» نماید، آن نظریه دارای «قدرت تبیینی» بالاتری می‌باشد. این پژوهش درپی پاسخ به این سوال اصلی که «کدام‌یک از نظریه‌های روابط بین‌الملل بهتر می‌توانند وقایع و رخدادهای امنیتی نظامی منطقه خلیج‌فارس را تبیین نماید؟» بدین‌منظور با بهره‌گیری از تقسیم‌بندی «تالیافرو» در دسته‌بندی نظریه‌های مختلف رئالیسم ضمن بررسی پاره‌ای از این نظریه‌ها نظیر «موازنه قدرت» والتز، «موازنه تهدید» والت، «موازنه تهاجم دفاع» استفان وان اورا، توماس کریستنسن و جک اسنایدر؛ «موازنه تهاجم دفاع» چارلز گلیسر و حایم کافمن و «سیاست قدرت‌های بزرگ» جان میرشایمر این نظریه‌ها را در یک چارچوب وسیع‌تر با عنوان «رئالیسم تدافعی و تهاجمی» انگاشته و براساس آن این‌گونه نتیجه‌گیری می‌نماید که مخرج مشترک تمامی این نظریه‌ها را می‌توان موضوع «معمای امنیتی» دانست و بسیاری از وقایع و رویدادهای منطقه خلیج فارس را ناشی از دو معمای امنیتی شکل گرفته در سطح منطقه یکی برای جمهوری اسلامی و دیگری برای کشورهای عربی منطقه دانست که با ارائه شاخص‌هایی می‌توان بر این معماهای امنیتی غلبه نمود. بنابراین هدف مقاله ارائه نظریه‌ای عام می‌باشد که بتواند نشان دهد «ایران هراسی» کشورهای غربی و عربی منطقه کاملاً تصنعی و بی‌ربط می‌باشد و کنش‌ها و اقدامات جمهوری اسلامی می‌باید براساس رئالیسم تدافعی که مطابق آن هدف اصلی کشورها افزایش «امنیت» نسبی می‌باشد تحلیل گردد و نه براساس رئالیسم تهاجمی که مطابق آن کشورها به‌دنبال افزایش «قدرت» نسبی خود می‌باشند. بنابراین جهت‌گیری‌های نظامی جمهوری اسلامی تدافعی بوده و تنها افزایش «امنیت» را دنبال می‌نماید و جمهوری اسلامی هرگز به‌دنبال افزایش «قدرت» خود نیست.