اثربخشی برنامه رابطین بهداشتی ایران در ارتقای دانش، نگرش و عملکرد بهداشتی جامعه از طریق مداخلات آموزشی: یک مطالعه مروری نظام‌مند

هدف: مشارکت جامعه در برنامه‌های بهداشتی از الزامات توفیق آن‌ها به‌شمار می‌آید و برنامه‌های مرتبط با داوطلبین بهداشتی یکی از اشکال مقبول این مشارکت محسوب می‌شوند. با توجه به سپری‌شدن سه دهه از آغاز برنامه رابطین بهداشتی (به‌عنوان شکلی از داوطلبان بهداشتی) در ایران و اهمیت ارزشیابی دستاوردهای آن، هدف این مطالعه بررسی اثربخشی برنامه رابطین بهداشتی در ارتقای دانش، نگرش و عملکرد بهداشتی جامعه از طریق مداخلات آموزشی بود.مواد و روش‌ها: مطالعه حاضر از نوع مروری نظام‌مند است که بررسی متون آن در بهمن ماه سال 1398 به انجام رسید. این جستجو با استفاده از کلیدواژه‌هایcommunity health volunteers ، communicators community health، و iran در پایگاه‌های اطلاعاتی/موتورهای جستجوی pubmed، web of science و scopus؛ و معادل فارسی آن‌ها یعنی داوطلبین بهداشتی و نیز رابطین بهداشتی در پایگاه‌های علمی فارسی زبان sid، magiran و elmnet صورت گرفت. در این جستجو از مجموع 13558 مقاله یافت شده، تعداد 15 مقاله مرتبط با هدف مطالعه و منطبق با معیارهای ورود و خروج انتخاب شدند و کیفیت آن‌ها مورد ارزیابی قرار گرفت. سپس درون‌مایه مرتبط با هدف مطالعه در مقالات منتخب در جداول استخراجی و مقایسه‌ای ارائه و نتیجه‌گیری نهایی بر اساس آن‌ها صورت گرفت.یافته‌ها: برنامه رابطین بهداشتی در ایران از اثربخشی مناسبی در تغییر دانش و نگرش بهداشتی جامعه برخوردار می‌باشد اما توفیق چندانی در بهبود عملکرد بهداشتی جامعه کسب نکرده است. بررسی تعداد حوزه‌های هدف‌گذاری شده جهت بهبود عملکرد بهداشتی جامعه از طریق آموزش‌های ارائه‌ شده از سوی رابطین بهداشتی در مقالات نهایی نشان می‌دهد که رابطین بهداشتی از جمع 34 حوزه تعیین شده جهت تغییر رفتار، تنها در 6 حوزه موفق به ارتقای رفتار بهداشتی گروه‌های هدف شده‌اند.نتیجه‌گیری: برنامه رابطین بهداشتی به واسطه تاثیر اندک بر رفتار بهداشتی جامعه، نیازمند ارتقاء و یا جایگزینی با یک برنامه کارآمدتر در عرصه مشارکت جامعه می‌باشد

Effectiveness of health communicators program in promoting of community knowledge, attitude and practice in Iran through educational interventions: A systematic review

Introduction: Community participation in health programs is essential for their success, and community health volunteers (CHVs) program is a favored form of participation. Given that three decades have passed since the launch of the Health Communicator Program (as a form of health volunteers) in Iran and the importance of evaluating its achievements, the purpose of this study was to evaluate the effectiveness of health communicators program in promoting knowledge, attitude and practice of community health thorough educational interventions.Materials and Methods: This is a systematic review and its literature review was conducted in February of 2020. The search of resources was conducted using lsquo;community health communicator rsquo;, lsquo;community health volunteer rsquo;, and lsquo;Iran rsquo; in PubMed, Scopus, Web of Sciences and their Persian equivalent in SID, Magiran and Elmnet database/ search engine. The number of 13558 was obtained from this search, which finally the number of 15 articles was included in study and their quality were appraised. In continue, the related contents of included articles were reported as extraction and comparative tables, and final conclusion was done based on them.Results: The health communicators program in Iran had good positive effect health knowledge and attitude of community in different health areas but this program has not been successful in improving community health performance/behavior. Assessing the targeted areas to improve in community health performance through provided educational interventions by CHVs in the final included articles showed that from 34 targeted health areas, CHVs have succeeded in promoting six areas, only.Conclusion: The health communicators' program needs to be promoted or replaced with a more effective one in community participation due to its low impact on community health behavior