تحلیل مشارکت مالی خانوارهای ایرانی در نظام سلامت از طریق تجزیه ضریب تمرکز توزیع مخارج درمانی

هدف: وضعیت مشارکت مالی افراد در تامین مالی سلامت یکی از موضوعات چالش برانگیز در ارزیابی عمل‌کرد نظام‌های سلامت جهان می‌باشد. این موضوع از ابعاد تبعاتی که بر مخارج خانوارها می‌گذارد و هم‌چنین تغییراتی که در توزیع درآمد جامعه ایجاد می‌کند می‌تواند مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد. طرح مباحث مربوط به تامین مالی نظام سلامت و تبعات آن بر خانوارهای ایرانی در برنامه‌های توسعه پنج ساله کشور نقطه عطفی در جلب توجه محققین و سیاست‌گذاران به این حوزه محسوب می‌شود. این مقاله مشارکت مالی افراد در تامین مالی نظام سلامت در ایران را در سال 1394 بررسی نموده است.مواد و روش‌ها: با استفاده از اطلاعات هزینه درآمد مربوط به 38252 خانوار ایرانی که در قالب طرح نمونه‌گیری توسط مرکز آمار ایران در سال 1394 جمع‌آوری شده‌اند، شاخص‌های مربوط به توزیع هزینه‌های درمانی خانوارها بر اساس رویکرد درآمدی در سطح کل کشور محاسبه و سپس، ضمن شناسایی عوامل موثر بر ضریب تمرکز مخارج درمانی، میزان اثرگذاری آن‌ها اندازه گرفته شده است.یافته‌ها: شاخص تمرکز مخارج درمانی خانوار در ایران معادل 3318/0 بوده است، که مبین تصاعدی بودن وضعیت مشارکت خانوارها در تامین مالی نظام سلامت است. هم‌چنین در بررسی وضعیت توزیع مخارج زیرگروه‌های خدمات درمانی، مخارج دندان‌پزشکی با شاخص تمرکزی معادل 496/0 بیش‌ترین نابرابری در توزیع مخارج درمانی را دارا می‌باشد. در بین عوامل بررسی شده، پرداخت بابت خدمات بستری، دارو و خدمات دندان‌پزشکی، بیش‌ترین سهم را در افزایش ضریب تمرکز مخارج درمانی داشته‌اند.نتیجه‌گیری: مهم‌ترین عاملی که نقشی تعدیل‌کننده و کاهشی در ضریب تمرکز مخارج درمانی دارد، مخارج بیمه درمانی است. نتایج پژوهش بر این نکته تاکید می‌کند که بیمه‌های درمانی، می‌توانند نقشی موثر را در کاهش نابرابری توزیع هزینه‌های درمانی ایفا کنند.

Analysis of Iranian household financial participation in the health system: Decomposition of the concentration index approach

Introduction: The status of financial participation of individuals in health financing is one of the challenging issues in assessing the performance of health systems in the world. The concern about the financing of the health system and its consequences on Iranian households from about a decade ago is a turning point in attracting the attention of researchers and policymakers to this area. This study has been calculated financial contribution of people in Iran health system in 2015.Materials and Methods: Using costincome information of 38252 Iranian households collected by the Statistical Center of Iran in 2015, the distribution of health expenditures of households based on the income approach is calculated and factors influencing the concentration index are measured.Results: The results showed that the concentration index of health care expenditures in Iran was 0.3318. This is indicative of the progressive status of household participation in financing the health system. Also, dental expenditures with the index of 0.496 have the highest inequality in the distribution of health care expenditures. Payment for hospital services and dental care services had the highest share in increasing the coefficient index.Conclusion: Having insurance coverage as one of the most important policy tools to achieve the desired model of household financial participation has a significant effect on the distribution of financial participation of households and the most important factor in reducing the coefficient of concentration index