بررسی تاثیر آموزش مبتنی‌ بر تیوری رفتار برنامه‌ریزی‌شده بر عملکرد ایمن کارگران

مقدمه: سازمان‌های بهداشتی، رفتار را به‌عنوان عاملی کلیدی زیربنای بیماری‌های شایع و مشکلات بهداشتی امروزه می‌دانند. این مطالعه با هدف بررسی تاثیر مداخله آموزشی مبتنی‌بر تیوری رفتار برنامه‌ریزی‌شده در بهبود عملکرد ایمن کارگران صنایع چینی شهرک صنعتی قزوین در نیمه اول سال 1389 طراحی و اجرا شده است.مواد و روش‌ها: تعداد 75 کارگر در هریک از گروه‌های مداخله و شاهد، در یک کارآزمایی نیمه‌تجربی تصادفی کنترل‌شده شرکت کردند. اطلاعات دموگرافیک و داده‌های مرتبط سازه‌های تیوری رفتار برنامه‌ریزی‌شده، آگاهی و عملکرد ایمن در آغاز، 3 ماه و 6 ماه بعد از مداخله، از طریق پرسشنامه خودگزارشی و چک‌لیست عملکرد ایمن جمع‌آوری شد. پانل خبرگان، ضریب آلفای کرونباخ، ضریب آزمون باز آزمون، ضریب کاپا برای تایید ویژگی‌های روانسنجی ابزار به‌کار رفتند. مداخله آموزشی به همراه کتابچه در قالب 4 کلاس آموزشی 45-60 دقیقه‌ای با حضور 8- 15 کارگر در هر کلاس، به شیوه بحث گروهی با تمرکز بر سازه‌های تیوری رفتار برنامه‌ریزی‌شده اجرا شد. داده‌ها با استفاده از آزمون آنالیز واریانس داده‌های تکراری تجزیه‌و‌تحلیل شد. نتایج: میانگین سنی شرکت‌کنندگان 4/7‌±0/31 سال بود و 65% آنها مرد بودند. قبل از آموزش، بین دو گروه از حیث متغیرهای دموگرافیک و متغیرهای اصلی پژوهش اختلاف معناداری وجود نداشت. اما پس از آموزش، یافته‌ها نشان‌دهنده تغییر معنادار میانگین امتیاز نگرش (از 4/5±2/17 به 4/4±6/25)، هنجار انتزاعی (از 1/2 ± 7/4 به 5/1±0/7)، کنترل رفتاری درک‌شده (از 1/1± 7/2 به 6/1±8/6)، قصد (از 6/3±0/8 به 8/2±9/10)، رفتار خودگزارشی (از 0/1±2/2 به 2/1± 6/3)، آگاهی (از 8/1 ± 0/7 به 5/1±8/9) و عملکرد ایمن (از 4/1‌±3/6 به 1/2‌±‌5/8‌)، پس از آموزش در گروه مداخله و عدم‌تغییر معنادار متغیرهای مذکور در گروه شاهد بود.نتیجه‌گیری: نتایج تحقیق نشان می‌دهد که مداخله آموزشی بر مبنای سازه‌های تیوری رفتار برنامه‌ریزی‌شده قادر است آگاهی، نگرش، هنجار انتزاعی و کنترل رفتاری درک‌شده کارگران را درباره رفتارهای ناایمن تغییر دهد و موجب بهبود عملکرد ایمنی آنها شود.