سری آمار: تحلیل جداول توافقی 1 (آزمون‌های کای‌دو)

ارزیابی پیامد‌ها و عوامل خطر در قالب متغیرهای کیفی، در انواع مطالعات علوم پزشکی متداول است و بررسی رابطه بین این متغیرها به‌عنوان اهداف پژوهشی تعریف می‌شوند. هدف از این مقاله، معرفی مفاهیم و آزمون‌های ساده و کاربردی آماری بررسی رابطه بین این متغیرها، شامل انواع آزمون‌های کای‌دو در این مطالعات می‌باشد. مبانی و نحوه انجام محاسبات شاخص‌ها و آزمون فرض‌های بررسی رابطه ‌بین متغیرهای کیفی (و یا اختلاف نسبت‌ها بین گروه‌ها)، در نظر گرفتن ملاحظات مربوط و نحوه گزارش کردن یافته‌ها در قالب جداول توافقی، برای انواع آزمون‌های کای‌دوی ارائه گردید. برای بررسی رابطه بین دو متغیر کیفی دو یا چند حالتی، آزمون کای ‌دوی پیرسون (در صورت برقراری شرایط ککران)، برای نمونه‌های کوچک تصحیح پیوستگی یتس، برای عدم برقراری شرایط ککران محاسبه p-value دقیق بر اساس آزمون‌های دقیق، برای متغیرهای کیفی رتبه‌ای آزمون کای‌دوی روند و برای وضعیت‌های وابسته آزمون کای‌دوی مک‌نمار باید استفاده شود. به علاوه برای جداول بزرگ‌تر از 2×2، در صورت معنی‌داری رابطه کلی، آزمون‌های تعقیبی با اعمال تصحیح مناسب مورد نیاز است. در هر یک از وضعیت‌های فوق، بر اساس مثال‌های مطالعاتی، محاسبات آزمون فرض‌ها انجام و نتایج آنها ارائه گردید. برای بررسی رابطه، یک یا مجموعه‌ای از عوامل خطر با یک متغیر پیامد کیفی اسمی یا رتبه‌ای، تحلیل‌های ارائه شده با توجه به موقعیت و هدف مطالعه توصیه می‌شود.