معرفی کتاب: اسفنج های دارویی خلیج فارس

اسفنج ها با 107 جنس و بیش از 15 هزار گونه از شگفت‎انگیزترین جانداران پرسلولی دریازی محسوب می‎شوند که بیش از 500 میلیون سال از پیدایش آنان می‎گذرد و در این گذر زمانی، برای ستیزه با تهدیدهای زیستی و رویارویی با محیط متغیر دریایی، به سامانه‎های پدافند مولکولی و شیمیایی پیچیده ای مجهز شده اند که زیست پایدارشان را تاکنون میسر نموده است.چنین است که امروزه این جانداران منبعی بی همتا از فراورده های فعال زیستی را فراروی پژوهشگران و شیمیدان های دریایی گشوده اند. تاکنون هزاران ترکیب فعال شیمیایی از این جانداران استخراج شده است. برخی از این فرآورده ها از جمله دیسکودرمولید در مراحل پایانی پژوهش های بالینی خود می باشند. آمریکا، اسپانیا، ژاپن و استرالیا در زمره پیشگامان کاربردهای زیستی اسفنج های دریایی می باشند. با توجه به مجاورت استان زرخیز بوشهر با خلیج همیشه جاودان پارس، بخش فناوری زیستی دریایی و پزشکی مرکز پژوهش‎های سلامت خلیج فارس در قالب پروژه‎ای، کتاب اسفنج های دارویی خلیج فارس را به‎عنوان سرآغاز پژوهش های شناسایی گونه های دارویی اسفنج های خلیج فارس تدوین نمود. داده های کنونی در مورد گونه اسفنج های دریایی شناسایی شده در خلیج فارس انگشت‎شمار می باشد. بنابراین در این کتاب از یاری دانشمندان زیست شناس جهان برای گردآوری فهرستی از اسفنج های دریایی شناسایی شده در منطقه بهره برده شده است.فهرست اولیه ارایه شده از اسفنج های شناسایی شده در خلیج‎فارس، سواحل کشور های عربی منطقه و دریای سرخ با همکاری دکتر هلموت لهنرت تاکسونومیست آلمانی، دکتر روب وان سواست رییس بخش بی‎مهرگان موزه جانورشناسی دانشگاه آمستردام هلند و دکتر جاشین گوگل از موسسه بیولوژی دانشگاه اشتوتگارت آلمان گردآوری شده است.جستار فهرست جامع جنس و گونه های اسفنج های شناسایی شده در پایگاه های مختلف داده های پزشکی، نمایان گر وجود فراورده های فعال زیستی و دارویی در 55 جنس و 28 گونه از اسفنج های خلیج فارس بوده است که در بخش های مختلف کتاب همراه با داده‎های تاکسونومیک به تشریح هر یک پرداخته شده است. از جمله فراورده های فعال زیستی اسفنج های خلیج‎فارس می توان به این موارد اشاره نمود: مواد سیتوتوکسیک و ضدتومور (35 جنس و 20 گونه)، ضدالتهابی (8 جنس و 6 گونه)، ضدویروسی (8 جنس و 1 گونه)، ضدباکتری (17 جنس و 5 گونه)، ضدمالاریا (2 جنس و 4 گونه)، ضدقارچ (9 جنس و 5 گونه). یافته های ارایه شده در این کتاب نشانگر آن است که اسفنج های خلیج فارس می توانند به عنوان داروخانه ای طبیعی در آینده نقش ایفا نمایند.امید است کتاب اسفنج های دارویی خلیج فارس آغازگر پژوهش های بنیادین در زمینه شناسایی و استخراج فراورده های فعال زیستی و دارویی از اسفنج‎های خلیج‎فارس باشد.