رویکردهای علمی رازی پیرامون علوم جراحی در الحاوی

زمینه: رازی یکی از بزرگ‌ترین پزشکان تاریخ جهان و کتاب الحاوی وی یکی از معتبرترین منابع طبی است. ساختار الحاوی به گونه‌ای است که رازی در هر مقوله، نظر پزشکان پیش از خود و هم عصر را پس از ذکر نام هر طبیب، اظهار می‌نموده و تجربیات اصیل خویش را پس از عبارت لی بیان می‌کرده است. تاکنون 10 مطالعه اصیل به بررسی نکات جراحی موجود در آثار رازی پرداخته‌اند اما در هیچکدام‌، به همه رویکردهای علمی وی در الحاوی اشاره نشده است.مواد و روش‌ها: پژوهش حاضر یک مطالعه کتابخانه‌ای و مرجع آن، متن اصلی الحاوی گردآوری احسان مقدس و برگردان الحاوی به فارسی توسط محمدابراهیم ذاکر بود. دیدگاه‌های رازی که در قسمت‌های لی یا دیدگاه من آمده است، گردآوری و نسبت به اصول و دانش جراحی مورد پژوهش قرار داده شدند. یافته‌ها: رازی در مجموع 48 مورد به نکات مرتبط با علوم جراحی در الحاوی اشاره کرده است که بیشتر آن‌ها (23 از 48) در حوزه مباحث درمانی است و بیشترین شاخه‌ای که به آن اشاره شده (12 مورد از 48 مورد)، جراحی چشم است. در 26 مورد از این 48 مورد (54 درصد)، رازی به صورت مستقل به آن مبحث پرداخته و مطلبی پیرامون آن مبحث از طبیبان هم عصر یا پیش از رازی در کتاب الحاوی یافت نمی‌شود.نتیجه‌گیری: رازی نه تنها در علوم جراحی درک کاملی از جایگاه، احتیاطات، ظرافت‌های لازم و موارد منع به‌کارگیری شیوه‌های جراحی داشته است بلکه در موارد متعددی نیز ایده‌های اصیلی در زمینه تشخیص و درمان پیرامون مباحث جراحی ارائه نموده است. 

razi's scientific approaches to surgical sciences in al-hawi

background: razi is one of the greatest physicians in the history of medicine, and his book, al-hawi, is one of the most reliable medical resources. the structure of al-hawi is such that in each section, razi expresses the opinion of his predecessors and contemporary physicians after mentioning the name of each physician and also expresses his first-hand experiences after the phrase “my view”. to date, ten original papers have explored the surgical points raised in razi’s works; however, none of these studies have extensively reviewed the entire scientific approach of razi to surgical sciences in al-hawi.materials and methods: the source of the present library research was the original text of al-hawi compiled by ehsan moqaddas and its persian translation by mohammad ibrahim zaker. in this study, razi’s views, which are discussed in the my view sections, were collected, and his ideas about the principles and knowledge of surgery were investigated.results: a total of 48 topics in surgical sciences were found in al-hawi, most of which (23 out of 48) were in the therapeutic domain, and ophthalmic surgery was the most frequently-discussed topic (in 12 out of 48). in 26 (54%) of the cases, razi addressed the topic independently, without discussing any opinions from his predecessors or contemporary physicians.conclusion: not only did razi have a comprehensive understanding of the position, precautions, necessary subtleties and contraindications of surgical measures, but also in various examples, he presented original ideas on diagnosis and treatment with regard to topics in surgery.