اتنوفارماکولوژی گیاهان دارویی شهرستان تنگستان

زمینه: اتنوفارماکولوژی رهیافتی بسیار متنوع جهت کشف دارو است که شامل مشاهده، توصیف و بررسی تجربی داروهای بومی و فعالیت‌های زیستی آن‌ها است که بر پایه گیاه‌شناسی، شیمی، بیوشیمی، فارماکولوژی و دیگر رشته‌ها مانند انسان‌شناسی، باستان‌شناسی، تاریخ و زبان‌شناسی استوار است و به کشف محصولات طبیعی با فعالیت زیستی کمک می‌کند. هدف از این پژوهش شناسایی گیاهان دارویی بوده که در منطقه شهرستان تنگستان بوشهر در شمال خلیج‌فارس، کاربرد سنتی دارند.مواد و روش‌ها: کاربردهای گیاهان دارویی از 20 نفر آگاه بومی منطقه شهرستان تنگستان به صورت مصاحبه حضوری گردآوری شده و شاخص‌های فراوانی نسبی (relative frequency of citation) و شاخص اهمیت فرهنگی (cultural importance index) برای هر گیاه دارویی منطقه شهرستان تنگستان نیز محاسبه گردید.یافته‌ها: به‌طور کلی 109 گونه گیاه دارویی در منطقه شهرستان تنگستان در استان بوشهر مربوط به 55 خانواده شناسایی شدند. گیاهان آویشن شیرازی (zataria multiflora)، خاکشیر (descuraninia sophia)، بابونه (matricarria charmomilla)، سربرنجاسف (achillea eriophora dc)، مور تلخ (salvia mirzayanii)، اسفرزه (plantago psyllium)، گل زرد (haplophyllum tuberculatum)، هلپه (teucrium polium) و بادام کوهی (prunus amygdalus)، دارای بالاترین شاخص اهمیت فرهنگی و نیز بالاترین فراوانی ثبت نسبی را از خود نشان دادند. شایع‌ترین کاربرد دارویی گیاهان به ترتیب برای بیماری‌های گوارشی، عفونی، زنان و زایمان، متابولیک و پوست بود.نتیجه‌گیری: تنوع گسترده‌ای از گیاهان دارویی در منطقه تنگستان استان بوشهر وجود دارد که در مواردی از بیماری‌های گوناگون به کار برده می‌شوند که این کاربردها منطبق با طب سنتی رایج در ایران و یافته‌های علمی منتشر شده در مطبوعات بین‌المللی پزشکی می‌باشد. اما با این وجود در این منطقه شماری از گیاهان برای درمان بیماری‌هایی به کار برده می‌شود که ویژه این منطقه است و پژوهش پیرامون این گیاهان دارویی می‌تواند آغازگر راهی برای کشف داروهای جدید در عرصه درمان باشد.

Ethnopharmacology of Medicinal Plants in Tangestan county

Background: Ethnopharmacology is a very diverse approach to drug discovery that involves the observation, description, and experimental study of native drugs and their biological activities based on botany, chemistry, biochemistry, pharmacology, and other disciplines such as anthropology, archeology, history, and linguistics that helps discovering of natural products with biological activity. The aim of this study was to identify medicinal plants that have a traditional use in the Tangestan region of Bushehr in the north of Persian Gulf.Materials and Methods: The medical uses of medicinal plants were gathered from 20 local informants by face to face interviews. The relative frequency of citation (FRC) and cultural importance (CI) indices were calculated.Results: A total of 109 medicinal plants belonging to 55 families were identified. Zataria multiflora, Descuraninia Sophia, Matricarria charmomilla, Achillea eriophora DC, Salvia mirzayanii, Plantago psyllium, Haplophyllum tuberculatum, Teucrium polium, Prunus amygdalus had the highest CI and FRC indices. The highest medical uses were for gastrointestinal problems, infectious diseases, gynecology and obstetrics, metabolic diseases, and skin problems.Conclusion: There is a wide variety of medicinal plants in the Tangestan region of Bushehr province which are used for various diseases that are consistent with the traditional medicine uses that are common in Iran and had been reported in the international medical literature. However, in this region, a number of plants are used to treat diseases that are specific to this region and research on these medicinal plants can be thebeginning of a way to discover new drugs in the therapeutic field.