بررسی غلظت کاتیون‌ها و آنیون‌های موجود در ذرات pm2.5 در هوای آزاد منطقه دوازده شهر تهران

زمینه: در چند دهه اخیر کیفیت هوای شهرها به یکی از مهم ترین نگرانی ها تبدیل شده است، بخصوص شواهد و دلایل مستحکمی دال بر اثرات بهداشتی ذرات معلق بر جوامع شهری وجود دارد. علاوه بر غلظت ذرات معلق، بخش یونی ذرات معلق نیز از اهمیت خاصی برخوردار است، به طوری که برخی از مطالعات یون هایی مثل سولفات را عامل افزایش بیماری های تنفسی می دانند. لذا هدف این مطالعه، بررسی غلظت ذرات pm2.5 و اجزای یونی آنها شامل آنیون ها و کاتیون های اصلی در منطقه 12 شهر تهران، بهار 1392 می باشد.مواد و روش ها: این مطالعه توصیفی مقطعی در هوای محدوده منطقه دوازده تهران انجام گرفت. غلظت pm2.5 با نمونه برداری توسط frmomnitmambient air sampler با فیلتر ptfe با قطر 47 میلی متر و از طریق وزن سنجی محاسبه گردید. غلظت آنیون ها و کاتیون های مرتبط با ذرات pm2.5 پس از آماده سازی نمونه های جمع آوری شده و از طریق تزریق به دستگاه یون کروماتوگرافی (ic) مدل متروهم (metrohm) 850 قرائت گردید. ماتریکس همبستگی بین آنیون ها و کاتیون ها محاسبه شد. تجزیه و تحلیل داده ها توسط نرم افزارهای excel، spss ویرایش 18 و آزمون آماری oneway anova انجام شد. یافته ها: میانگین غلظت روزانه ذرات pm2.5 در طول مطالعه 41/19 میکروگرم برمترمکعب بود. آزمون oneway anova غلظت pm2.5 در روزهای مختلف هفته اختلاف معنی داری را در سطح 0/05 نشان داد. مقادیر غلظت برای سدیم، پتاسیم، آمونیوم، کلسیم، منیزیم، سولفات، نیترات، کلرور به ترتیب برابر 0/28، 0/06، 0/49، 0/87، 0/63، 3/56، 1/43 و 0/71 میکروگرم بر متر مکعب به دست آمد و برای فلوئور و نیتریت نیز مقداری تشخیص داده نشد. تعادل بین آنیون ها و کاتیون ها محاسبه شد و ضریب همبستگی (r2) بین آنیون ها و کاتیون ها 0/972 بدست آمد.نتیجه گیری: میانگین غلظت ذرات pm2.5 بالاتر از استانداردهای هوای ایران و who (25 میکروگرم بر مترمکعب) و epa (35 میکروگرم بر مترمکعب) بود. در مطالعه ای نیز آزمون one-way anova بین غلظت ذرات در روزهای مختلف هفته نتایج مشابهی را نشان داد. سولفات و نیترات و بعد از آن کلسیم بیشترین غلظت ها را به خود اختصاص دادند. همبستگی بالایی بین آنیون ها و کاتیون ها مشاهده شد. ماتریکس همبستگی بین آنیون ها و کاتیون ها نشان داد که ترکیبات محتمل موجود در ذرات pm2.5 می تواند 2so4(nh4)، caso4، cacl2، kcl، k2so4، nacl و 2(no3) caباشد.