تدوین چارچوب برنامۀ درسی هدایت تحصیلی شغلی در نظام آموزش‌وپرورش ایران

پژوهش حاضر با هدف تدوین چارچوب برنامۀ ‌درسی هدایت تحصیلی شغلی در نظام آموزش‌وپرورش ایران با استفاده از رویکرد آمیخته (کیفی کمّی) طی دو گام انجام شده است. در گام اول، به ‌منظور شناسایی و تبیین عناصر و مولفه‌های چارچوب برنامۀ درسی هدایت تحصیلی شغلی، با استفاده از روش مرور نظام‏مند، 81 منبع مطالعاتی بین‌المللی از بین کلیۀ کتاب‌ها، مقاله‏ها، گزارش‌های پژوهشی، اسناد معتبر در حوزۀ برنامۀ درسی هدایت تحصیلی در بازۀ زمانی بین 2022-2001 به عنوان نمونه انتخاب شدند. در گام دوم، به منظور سنجش روایی با استفاده از روش پیمایشی، 15 نفر از خبرگان با شیوۀ روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده‌ها در گام اول کاربرگ فیش‏برداری بود و و در گام دوم از کاربرگ روایابی پژوهشگرساخته استفاده شد. تحلیل داده‌ها نیز در گام اول با استفاده از روش کوربین و اشترواس طی سه مرحلۀ کدگذاری باز، محوری و گزینشی انجام شد. داده‌های روایابی چارچوب تدوین‌شده نیز با استفاده از روش کمی و با استفاده از آماره‌های توصیفی (میانگین و انحراف استاندارد) و استنباطی (آزمون‌های ناپارامتریک خی دو و آزمون یومن وایت نی) تحلیل شد. یافته‌های پژوهش عناصر و مولفه‌های چارچوب برنامۀ درسی هدایت تحصیلی شغلی در نظام آموزش‌وپرورش ایران را در 6 عنصر و 17 مولفه شامل منطق (چرایی، چیستی)، اهداف (توسعۀ بینش تحصیلی، شغلی، فردی اجتماعی)، محتوا (حوزه‌های یادگیری، الگوی سازمان‌دهی محتوا، ملاک انتخاب محتوا)، اجرا (زمان، معلم مشاور، رویکرد و فعالیت‌های یادگیری، زیرساخت‌ها و الزامات)، ارزشیابی (نقش، فرایند، ابزارها و تکنیک‌ها) و برون‏دادهای یادگیری (خودآگاهی، کاوش و اقدام تحصیلی شغلی) نمایان کرد. در نهایت، تحلیل نظرات متخصصان موضوعی، روایی هر یک از عناصر و مولفه‌ها را به تفکیک و همچنین، روایی چارچوب نهایی برنامۀ درسی هدایت تحصیلی شغلی در نظام آموزش‌وپرورش ایران را با 12 شاخص شامل جامع بودن، کلان‏نگری، آینده‌نگری، مبتنی بر نیاز بودن، بومی بودن، سازگاری درونی، قابلیت توصیف‏گری، قابل‌ درک بودن، راهنمای عمل و اقدام، بهینه‌سازی فرایند، نظم‌بخشی و قابلیت به‌روز‌رسانی و توسعه تایید کرد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که با توجه به ‌ضرورت آماده‌سازی و تجهیز دانشی، مهارتی و نگرشی دانش‌آموزان برای انتخاب رشتۀ تحصیلی شغلی، چارچوب تدوین‌شدۀ برنامۀ درسی می‌تواند جایگزینی مناسب برای برنامۀ فعلی هدایت تحصیلی شغلی در نظام آموزش‌وپرورش باشد و از این طریق چالش‌های موجود در این زمینه را برطرف کند.

developing an educational-career guidance curriculum framework in the iran’s education system

the current research was carried out with the aim of developing the curriculum framework of educational-career guidance in iran’s education system using a mixed approach (qualitative-quantitative) in two stage. in the first step, in order to identify and explain the elements and components of the educational-career guidance curriculum framework, using the systematic review method, 81 international study sources from among all the books, articles, research reports, reliable documents in the field of academic guidance curriculum between 20001- 2022 were selected as sample. in the second step, 15 experts were selected using available sampling method to measure validity of a survey method. in the first step, the data collection tool was the note worksheet, and in the second step, the researcher-made verification worksheet was used. in the first step, data analysis was done using the corbin & strauss method during three stages of open, axial and selective coding. the findings of the research, the elements and components of the educational-career guidance curriculum framework in iran’s education and training system in 6 elements and 17 components including; logic (why, what), goals (development of educational, career, individual-social insight), content (learning areas, content organization pattern, content selection criteria), implementation (time, teacher-consultant, learning approach and activities, infrastructure and requirements) ), evaluation (role, process, tools and techniques) and learning outcomes (self-awareness, exploration and educational -career). finally, the analysis of subject experts’ opinions, the validity of each of the elements and components separately, as well as the validity of the final curriculum framework of academic-career guidance in iran’s education system with 12 indicators including; comprehensiveness, macroscopic view, foresight, need-based, being native, internal consistency, descriptive ability, comprehensibility, action guide, process optimization, regularization and update and development capability were confirmed. results of the research indicate that due to the necessity of preparing and equipping the students with knowledge, skills and attitudes to choose the educational-career field, the developed curriculum framework can be a suitable alternative for the current educational-career guidance program in the education system and through this, the challenges in clear this field.