بررسی سطح حضور آموزشی، اجتماعی و شناختی در دوره‌‌های مبتنی‌بر وب (مطالعه‌ موردی: دانشگاه شهید بهشتی)

آموزش در محیط‌‌های یادگیری الکترونیکی در مقایسه با محیط‌‌های چهره‌به‌‌چهره، محیطی متفاوت و جدید است. نبودِ حضور فیزیکی معلم و فراگیران در محیط‌‌های یادگیری الکترونیکی می‌‌تواند به یک معضل اساسی در چنین دوره‌‌هایی مبدل شود؛ زیرا اثرات نامطلوبی بر رضایت، ماندگاری و عملکرد تحصیلی فراگیران دارد؛ بنابراین، پژوهش حاضر با هدف بررسی سطح حضور آموزشی، حضور اجتماعی و حضور شناختی به‌عنوان سه مولفه‌ تاثیرگذار بر حس حضور در دوره‌‌های مبتنی‌بر وب در دانشگاه شهید بهشتی انجام گرفت. روش پژوهش در این پژوهش، روش توصیفی‌‌پیمایشی بود. جامعه‌ آماری شامل تمامی دانشجویان مشغول به تحصیل در دوره‌‌های یادگیری الکترونیکی دانشگاه شهید بهشتی در سال تحصیلی 1399-1398 بودند. حجم نمونۀ‌‌ این پژوهش، 380 دانشجو در مقطع کارشناسی ارشد به‌روش نمونه‌‌گیری دردسترس انتخاب شدند که از این میان 293 پرسشنامه قابل‌تحلیل بود. برای پاسخ به سوالات پژوهشی از آزمون تی تک‌نمونه‌ای، رتبه‌ای فریدمن و ویلکاکسون استفاده شد. آزمون تی تک‌نمونه‌ای نشان داد میزان هر سه مولفۀ حضور آموزشی، شناختی و اجتماعی به‌طور معناداری از میانگین حد وسط کمتر (p<0.01) و براین‌اساس در سطح نامطلوبی قرار دارند. براساس آزمون رتبه‌ای فریدمن بیشترین رتبۀ میانگین متعلق به مولفۀ حضور اجتماعی و کمترین رتبۀ میانگین مربوط به مولفۀ حضور شناختی و مولفۀ حضور آموزشی در رتبۀ دوم قرار داشت. بین 3 مولفۀ حضور آموزشی، اجتماعی و شناختی تفاوت معناداری وجود دارد ( p<0.01). براساس نتایج آزمون ویلکاکسون بین رتبۀ مولفۀ حضور آموزشی با رتبۀ مولفه‌های شناختی و اجتماعی و بین رتبۀ دو مولفۀ حضور شناختی و اجتماعی اختلاف معنا‌داری وجود دارد (p<0.01).

Investigating the Level of Teaching Presence, Cognitive Presence and Social Presence at Web - Based Courses: The Case Study of Shahid Beheshti University

When teaching in an elearning environment, we are faced with a different and new environment compared to the facetoface. Lack of teacher and learner physical presence in elearning environments can turn into major problem in such courses, since, it has diverse effects on students’ satisfaction, durability, and academic performance. Hence, the present study was conducted to investigate the Levels of teaching presence, cognitive presence and social presence as three components affecting the sense of presence in webbased courses at Shahid Beheshti University. The research method applied in this study was descriptive survey method. The statistical population included all students studying at Shahid Beheshti University  in  academic year 20192020. for this study, the sample size of 380 students in the master ’s degree was selected from the available sampling method, which were 293 questionnaires analyzed. To answer the study questions, Friedman and Wilcoxon onesample ttest and rank test were applied. Onesample ttest showed that the rate of all three components, namely, teaching, cognitive, and social presence was significantly lower than the mean average (p<0.01), and therefore, at an unfavorable rate. According to Friedman rank test, the highest mean rank belonged to social presence and the lowest mean rank belonged to cognitive presence; teaching presence was in the second rank. There was a significant difference among the components of teaching, cognitive, and social presence (p<0.01). Based on the results of Wilcoxon test, there was a significant difference between the rank of teaching presence and the ranks of cognitive and social presence, as well as between the ranks of cognitive and social presence (p<0.01).