تاثیر مداخله آموزشی بر رفتارهای پیش‌گیرانه دیابت بر اساس مدل اعتقاد بهداشتی در دانش‌آموزان پسر در معرض خطر پایه دوم دبیرستان شهرستان خاش در سال 1398: یک مطالعه نیمه تجربی

زمینه و هدف: اجرای برنامه‌های آموزش بهداشت از راه کارهای ضروری برای پیش گیری از دیابت در نوجوانان است. هدف مطالعه حاضر، تعیین تاثیر مداخله آموزشی بر اساس مدل اعتقاد بهداشتی بر رفتارهای پیش گیرانه دیابت نوع دو می باشد. موادو روش ها: این مطالعه نیمه تجربی در سال 1398 بر روی 143 دانش‌آموز پسر دبیرستانی در معرض خطر در شهرستان خاش (در جنوب غرب ایران) که به روش تصادفی خوشه‌ای انتخاب و به طور تصادفی در دو گروه (70 نفر در گروه مداخله، 73 نفر در گروه کنترل) قرار گرفتند، انجام شد. ابزار گردآوری داده ها، پرسش نامه مشخصات دموگرافیک، دانش، سازه های مدل و رفتارهای پیش گیری از بیماری بود. برنامه آموزشی در 7 جلسه یک ساعته برگزار شد. برای گروه کنترل اقدامی انجام نشد. داده‌ها قبل از مداخله، بلافاصله و سه ماه پس از مداخله جمع‌آوری و با استفاده از آزمون مجذور کای، آزمون t مستقل و آنالیز واریانس دوطرفه با اندازه گیری های مکرر تجزیه و تحلیل شد. یافته‌ها: تغییرات میانگین نمرات دانش، سازه‌های الگو و رفتار در گروه مداخله، طی سه زمان قبل از آموزش، بلافاصله و سه ماه بعد از آموزش معنی‌دار بود (0.001>p). میانگین نمره رفتار گروه مداخله در مرحله پیش آزمون برابر 17.36 از 35 نمره بود که بلافاصله بعد از مداخله 22.96 و سه ماه بعد برابر 18.57 بود، اما این روند در گروه کنترل، در طی زمان کاهشی بوده است. نتیجه‌گیری: با توجه به تاثیر برنامه مبتنی بر الگوی اعتقاد بهداشتی در ارتقاء رفتارهای پیش گیری از دیابت در دانش‌آموزان، طراحی، اجرا و ارزیابی برنامه نظریه محور در کنترل و پیش گیری از دیابت در نوجوانان پیشنهاد می‌شود.

The Effect of Educational Intervention on the Preventive Behaviors of Diabetes Based on the Health Belief Model among At-Risk Male Students in the Second Grade of Khash High School in 2019: A Quasi-Experimental Study

Background and Objectives: Implementation of health education programs is one of the necessary ways to prevent diabetes in teenagers. The aim of this study is to determine the effect of educational intervention on preventive behaviors of type 2 diabetes based on the health belief model.Materials and Methods: This Quasiexperimental study was conducted in 2019 on 143 atrisk high school boys in Khash city (in the southwest of Iran) who were selected by cluster random sampling and were randomly assigned into two groups (70 students in the intervention group, 73 students in the control group). The data collection tool was a questionnaire of demographic characteristics, knowledge, model constructs, and disease prevention behaviors. The educational program was held in 7 onehour sessions. The control group did not receive any intervention. The data were collected before the intervention, immediately, and three months after the intervention and were analyzed using chisquare test, independent t test, and twoway repeated measures ANOVA.Results: The changes in the mean score of knowledge, model constructs, and behavior in the intervention group during three times (before training, immediately, and three months after training) were significant (p<0.001). The average behavior score of the intervention group in the pretest stage was 17.36 out of 35, which increased to 22.96 immediately after the intervention and declined to 18.57 three months later, but this trend in the control group was decreasing over time.Conclusion: Considering the effect of the program based on the health belief model in promoting diabetes prevention behaviors in students, it is recommended to design, implement, and evaluate a theorybased program with the aim of controlling and preventing diabetes in adolescents.Key words: Educational intervention, Health belief model, Diabetes, Prevention behaviors, StudentsFunding: This study was funded by Rafsanjan University of Medical Sciences.Conflict of interest: None declared.Ethical approval: The Ethics Committee of Rafsanjan University of Medical Sciences approved the study (IR.RUMS.REC.1398.110).How to cite this article: Safajou Saleh, Rezaeian Mohsen, Salim Abadi Yaser, Mazar Leili, Nasirzadeh Mostafa. The Effect of Educational Intervention on the Preventive Behaviors of Diabetes Based on the Health Belief Model among AtRisk Male Students in the Second Grade of Khash High School in 2019: A QuasiExperimental Study. J Rafsanjan Univ Med Sci 2022; 21 (05): 515532. [Farsi]