وضعیت مصرف دخانیات در نوجوانان شهر قم و ارتباط آن با مواجهه با دود دست ‌دوم و برخی فاکتورهای موثر در سال 1398: یک مطالعه توصیفی

زمینه و هدف: مصرف دخانیات به عنوان یکی از عوامل اصلی ابتلاء و مرگ و میر در سراسر جهان می باشد. آغاز مصرف دخانیات در دوران نوجوانی خطرات مخصوص به خود را دارد. این مطالعه با هدف تعیین وضعیت مصرف دخانیات و ارتباط آن با دود دست دوم، دسترسی و تبلیغات در نوجوانان شهر قم در سال 1398 اجرا گردید.مواد و روش ها: مطالعه توصیفی حاضر در میان 823 دانش آموز مقطع اول و دوم متوسطه شهر قم انجام گردید. ابزار جمع‌آوری داده ها پرسش نامه پیمایش جهانی دخانیات در نوجوانان (global youth tobacco survey; gyts) و به صورت خودگزارش دهی بود. نمونه گیری به روش خوشه ای تصادفی چند مرحله ای انجام شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آزمون مجذور کای انجام شد.یافته ها: شیوع مصرف دخانیات 22.1 درصد (177 نفر) بود. بالاترین میزان مواجهه با دود دست دوم مربوط به »مواجهه با دود دخانیات در فضای باز عمومی « به میزان 52.9 درصد (430 نفر) بود. از بین کل مصرف کنندگان فعلی دخانیات، 64.8 درصد (35 نفر)، از طریق فروشگاه و مغازه به دخانیات دسترسی داشتند. به طور کلی 34.3 درصد دانش آموزان (278 نفر) در فروشگاه ها و خیابان تبلیغات دخانیات را مشاهده کرده بودند. آزمون مجذور کای، بین پایه تحصیلی، جنسیت، مقدار پول در اختیار در طی هفته، مواجهه با دود دست دوم، و مشاهده تبلیغات با مصرف دخانیات رابطه معنی دار نشان داد (0.05>p). نتیجه گیری: براساس نتایج پژوهش حاضر، اتخاذ و اجرای سیاست ها و استراتژی های کاهش مواجهه با دود دست دوم، کاهش دسترسی و مواجهه با هدف پیش گیری از مصرف مواد دخانی در نوجوانان پیشنهاد می گردد.

Tobacco Use and Its Relationship with Second-Hand Smoke, and Some Affecting Factors in Adolescents in Qom in 2019: A Descriptive Study

Background and Objectives: Globally tobacco use is one of the leading causes of morbidity and mortality. Starting to smoke during adolescence has its own risks.The aim of this study was to determine the status of tobacco use and its relationship with secondhand smoke, access and advertising in adolescents of Qom in 2019.Materials and Methods: The present descriptive study was performed on 823 students in the first and second grades of secondary school in Qom. The data collection tool was the Global Youth Tobacco Survey (GYTS) questionnaire in the form of selfreport. Sampling was performed by multistage random clustering. Data were analyzed using chisquare test.Results: The prevalence of tobacco use was 22.1% (177 cases). The highest exposure to secondhand smoke was 52.9% (430 cases) for exposure to secondhand smoke in public . Of all current tobacco users, 64.8% (35 cases) had access to tobacco through stores and shops. Overall, 34.3% (278 cases) of students were exposed to tobacco advertisements in tobacco shops and streets. The chisquare test showed a significant relationship between educational level, gender, amount of pocket money, exposure to secondhand smoke and advertisements with smoking (p<0.05).Conclusion: Based on the results of the present study, it is recommended to implement policies and strategies to reduce secondhand smoke exposure, access and exposure to advertisements in adolescents.Key words: Tobacco use, Adolescents, Secondhand smoke, Qom Funding: This study was funded by Qom University of Medical Sciences.Conflict of interest: None declared.Ethical approval: The Ethics Committee of Qom University of Medical Sciences approved the study (IR.MUQ.REC.1398.112). How to cite this article: Nasirzadeh M, Golzadeh F, Aligol M. Tobacco Use and Its Relationship with SecondHand Smoke, and Some Affecting Factors in Adolescents in Qom in 2019: A Descriptive Study. J Rafsanjan Univ Med Sci 2020; 19 (8): 80718. [Farsi]