مروری بر فینگولیمد؛ اولین داروی خوراکی برای مالتیپل‌اسکلروزیس

مالتیپل اسکلروزیس (ms) یک بیماری خودایمنی عصبی پیشرونده است که معمولاً شروع آن اواخر دهه سوم و سال های اول دهه چهارم زندگی فرد است. پاتوژنز این بیماری، از بین رفتن غلاف میلین سلول های عصبی در سیستم اعصاب مرکزی (cns) و به دنبال آن، از بین رفتن سلول های عصبی است. کنترل این بیماری توسط دسته ای از داروها صورت می گیرد که عمدتاً تعدیل کننده سیستم ایمنی هستند. فینگولیمد اولین داروی خوراکی تایید شده برای کنترل فرم عودکننده و بهبود یابنده بیماری است. این دارو از یک متابولیت قارچی مشتق شده و استفاده از آن سابقه ای طولانی در طب سنتی چین داشته است. مکانیسم اثر دارو از طریق اثرات آنتاگونیستی عملکردی بر روی گیرنده های اسفنگوزین 1 فسفات است که لنفوسیت ها را در گره های لنفاوی به دام انداخته و موجب کاهش تعداد در گردش آنها در cns می گردد. کارآیی فینگولیمد در مقایسه با پلاسبو و درمان های خط اول تزریقی مانند اینترفرون ها در کارآزمایی های بالینی به اثبات رسیده است. عوارض جانبی شایع این دارو خفیف بوده و به میزان بالایی توسط بیماران قابل تحمل است. فینگولیمد بر اساس عبور از جفت و اثرات تراتوژنیسیته در بررسی های بارداری در حیوانات در دسته c قرار دارد و به علت ترشح در شیر، شیردهی توسط مصرف کنندگان آن توصیه نمی شود. با توجه به مصرف خوراکی فینگولیمد و عوارض خفیف آن، این دارو می تواند در درمان ms مفید باشد. البته با توجه به عوارض نادر اما جدی مانند عفونت های ویروسی سیستمیک، ادم ماکولای چشم و عوارض قلبی، لازم است شرایط بالینی و مشکلات زمینه ای بیمار توسط پزشک کاملاً بررسی شود.