ارزیابی اجرای برنامه پزشک خانواده در مناطق شهری و روستایی استان مازندران با رویکرد فرآیندی

سابقه و هدف: ارزیابی نظام‌های سلامت، زمینه‌ساز اصلاحات در ساختارها و فرآیندها به‌منظور دستیابی به نتایج بهتر است. لذا این پژوهش با هدف ارزیابی اجرای برنامه پزشک خانواده در مناطق شهری و روستایی استان مازندران با رویکرد فرآیندی انجام شد.مواد و روش ها: این مطالعه مقطعی در سال 1396 بر روی 238 نفر از مدیران و کارشناسان بهداشتی و کارشناسان بیمه سلامت که از 12 شهرستان به ‌صورت سرشماری انتخاب شدند، انجام گردید. اطلاعات با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته با روایی و پایایی بالا که برنامه پزشک خانواده شهری و روستایی را در سه حیطه ساختار، فرآیند و نتایج ارزیابی کند، جمع آوری و ارزیابی گردید.یافته ها: میانگین امتیاز حیطه ساختاری (0/38 ±4/27) ، فرآیندی (0/41 ±4/33) و نتایج (0/39 ±4/31) برنامه پزشک خانواده روستایی به‌طور معنی‌داری بالاتر از برنامه پزشک خانواده شهری بود (0/001>p). مهم‌ترین بعد حیطه ساختاری در برنامه پزشک خانواده شهری، تجهیزات (0/76 ±3/35)، در حیطه فرآیندی، مراقبت بیماری‌های غیرواگیر (1/06 ±3/15) و در حیطه نتایج نیز تجویز منطقی دارو (1/02 ±3/07) بود. در برنامه پزشک خانواده روستایی، در حیطه ساختاری مهم‌ترین بعد، فضای فیزیکی (0/60 ±4/41) و در حیطه فرآیندی و نتایج نیز به ترتیب سلامت مادران و کودکان (0/90 ±4/20) و بهبود شاخص‌های آموزش بهداشت (0/76±4/33) اهمیت بیشتری داشتند.نتیجه گیری: بر اساس نتایج این مطالعه در ابعاد سه‌گانه ساختاری، فرآیندی و نتایج، برنامه پزشک خانواده روستایی وضعیت نسبتاً بهتری نسبت به برنامه پزشک خانواده شهری داشت.

Evaluating the Implementation of Family Physician Program in Urban and Rural Areas of Mazandaran Province Based on Process Approach

BACKGROUND AND OBJECTIVE: Assessing health systems paves the way for reforms in structures and processes to achieve better results. Therefore, the present study was conducted to evaluate the implementation of family physician program in urban and rural areas of Mazandaran province using process approach.METHODS: This crosssectional study was conducted in 2017 among 238 managers, health experts and health insurance experts who were selected by census from 12 cities. Data were collected and evaluated using a researchermade questionnaire with high validity and reliability, which evaluates urban and rural family physician program in three domains of structure, process and outcomes.FINDINGS: The mean score of the domain of structure (4.27 ±27.38), process (4.33 ±0.41) and outcomes (4.31 ±0.39) of rural family physician program was significantly higher than urban family physician program (p<0.001). In the urban family physician program, the most important dimension in the domain of structure was equipment (3.35 ±0.76), in the domain of process was care for noncommunicable diseases (3.15 ±1.06) and in the domain of outcomes was reasonable prescription of medicine (3.07 ±1.02). In the rural family physician program, the most important dimension in the domain of structure was physical space (4.41 ±0.60) and in the dimensions of process and outcomes, the health of mothers and children (4.20 ±0.90) and the improvement of health promotion indicators (4.33 ±0.76) were more important, respectively.CONCLUSION: Based on the results of this study in three domains of structure, process and outcomes, the rural family physician program was relatively better than the urban family physician program.