مروری بر نقش اسفنگولیپیدها در پدیده آپوپتوز

سابقه و هدف: سرطان یکی از بزرگترین معضلات نظام سلامت در جهان و شیمی درمانی همچنان رایج ترین راهکار برای درمان آن است. بخش گسترده ای از مطالعات این حوزه به بررسی رخداد آپوپتوز به عنوان عامل کلیدی ممانعت کننده گریز سلول ها از سازوکارهای تنظیم چرخه سلولی اختصاص یافته است. هدف از این پژوهش، جمع بندی مطالعات صورت گرفته بر متابولیسم، مسیرهای پیام رسان و عوامل دارویی موثر بر اسفنگولیپیدهای دخیل در پدیده آپوپتوز است.مواد و روش ها: در این مطالعه مروری، نمایه های بین المللی و فارسی pubmed، scopus، google scholar،web of science ، isc و magiran بدون محدودیت زمانی و با واژه های کلید ی آپوپتوز، اسفنگولیپید، سرامید، اسفنگوزین و سرطان جستجو و مطالب مرتبط جمع آوری گردید.یافته ها: در میان مولکول های پیام رسان آپوپتوز، نقش کلیدی اسفنگوزین و سرامید به عنوان سنگ بنای اسفنگولیپیدها در بسیاری از فرآیندهای کنترل کننده آن مورد توجه قرارگرفته است. نشان داده شده است که سرامید تنظیم گر کلیدی در آپوپتوز بوده و افزایش سطوح سیتوپلاسمی آن اشاعه دهنده آبشارهای منتج به مرگ برنامه ریزی شده سلولی است. ساخت و تخریب زیستی سرامید توسط فعالیت آنزیم های متعدد صورت می پذیرد و شواهد بسیاری حاکی از تاثیر عوامل خارجی براین سامانه های آنزیمی است. در مقابل فرم فسفوریله اسفنگوزین، شاخصی مهم در راهبرد سلول به سمت تکثیر و تمایز است. مشخص شده است که بسیاری از داروهای شیمی درمانی رایج و ترکیبات در حال مطالعه در درمان سرطان، حداقل تاثیرگذار بریکی از آنزیم های متابولیسم اسفنگولیپیدها هستند.نتیجه گیری: اسفنگولیپیدها و آنزیم های دخیل در متابولیسم آنها به عنوان اهداف فارماکولوژیک جدید در القای آپوپتوز معرفی می شوند و بدیهی است مطالعه عوامل درمانی متاثرکننده و راه های کنترل آنها در دستیابی به داروهای ضدسرطان راهگشا خواهد بود.