ارزیابی ساقه روی و صفات کمی و کیفی هیبریدهای تریپلوئید در کشت پاییزه چغندرقند

یکی از مهم‎ترین مسائلی که تولیدکنندگان چغندرقند پائیزه با آن مواجه‎اند مشکل ساقه‎روی (بولتینگ) است. پدیده ساقه‎روی موجب  فیبری شدن ریشه، افزایش ناخالصی‎ها و کاهش کیفیت چغندرقند می‎شود. این تحقیق ابتدا برای ارزیابی و انتخاب پایه‎های پدری تتراپلوئید مقاوم به ساقه‎روی در سال 89-1388 در سه منطقه کاشمر، داراب و مغان و سپس به‎منظور ارزیابی مقاومت هیبریدهای چغندرقند تریپلوئید حاصل از آن‎ها نسبت به پدیده ساقه‎روی در کشت پاییزه چغندرقند و هم‎چنین مقایسه صفات کمی و کیفی آن‎ها در قالب طرح بلوک‎های کامل تصادفی با  چهار تکرار در سال زراعی 91-1390 در مرکز تحقیقات کشاورزی صفی‎آباد دزفول اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل16 هیبرید تریپلوئید بود. صفات مورد ارزیابی شامل درصد بوته‎های به ساقه‎رفته ، عملکرد ریشه، درصد قند، عملکرد قند، عملکرد قند سفید،  سدیم، پتاسیم، نیتروژن مضره، درصد قند قابل استحصال و ضریب استحصال بود.  از نظر درصد ساقه‎روی بین ارقام اختلاف معنی‎دار وجود داشت. میانگین درصد ساقه‎روی در این آزمایش40/9 درصد بود. کمترین درصد ساقه‎روی  مربوط‎به هیبرید (474*7112)*(a17) با 1/02 درصد و بیشترین درصد ساقه‎روی مربوط‎به هیبرید (474*7112)*(a19)  با 8 درصد بود. از نظر عملکرد ریشه و عملکرد قند سفید نیز بین هیبریدها اختلاف معنی‎دار وجود داشت. میانگین عملکرد ریشه در این آزمایش71/90  تن در هکتار، بیشترین عملکرد ریشه مربوط‎به هیبرید (474*7112)*(a110) 81/97  تن در هکتار وکمترین  عملکرد ریشه مربوط‎به هیبرید(474*7112)*(a14)   با 57/80 تن در هکتار بدست آمد. میانگین عملکرد قند سفید آزمایش معادل 8/32  تن در هکتار،  بیشترین عملکرد  قند سفید مربوط‎به هیبرید (474*7112)*(a110) با 9/80  تن در هکتار وکمترین  عملکرد قند سفید مربوط‎به هیبرید  (474*7112)*(a14)  با عملکرد 5/83 تن در هکتار بود. براساس نتایج، هیبریدهای حاصل از گرده‎افشان a17 دارای کمترین درصد ساقه‎روی و ترکیبات گرده‎افشان a19 دارای بیشترین درصد ساقه‎روی بودند. هیبرید گرده‎افشان a17 در مقایسه با رقم شاهد (شریف) به‎طور معنی‎دار از ساقه‎روی کمتر برخوردار بود که این موضوع در تولید ارقام تجارتی مناسب کشت پائیزه چغندرقند حائز اهمیت ویژه است. ولی برای تولید ارقام جدید بایستی علاوه‎بر ساقه‎روی، ارتقاء صفات کیفی پایه‎های پدری و مادری نیز مدنظر قرار گیرد. باتوجه‎به جمیع صفات مورد بررسی، هیبرید (474*7112)*(a18) شرایط مناسب‎تری داشت.