ردیابی ویروس زردی نکروتیک رگبرگ چغندرقند در برخی از علف‎های هرز رایج در مزارع چغندرقند استان فارس

بیماری ریزومانیا (rhizomania) در حال حاضر یکی از مهم ترین بیماری های چغندرقند در دنیا است. در تحقیق حاضر آلودگی تعدادی از علف های هرز مهم مزارع چغندرقند در شرایط آلودگی طبیعی به ویروس عامل بیماری (beet necrotic yellow vein virus, bnyvv) در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس بررسی شد. بدین منظور ریشه علف های هرز موجود در مزارع چغندرقند آلوده به بیماری ریزومانیا جمع‎آوری و برای ردیابی bnyvv در آنها از آزمون الایزا استفاده شد. نتایج نشان داد در بین علف های هرز مورد بررسی، بیشترین آلودگی به ویروس عامل بیماری مربوط به چغندروحشی beta vulgaris subsp. maritima بود و bnyvv در سایر علف های هرز مورد بررسی شامل تاج‎خروس (amaranthus retroflexus)، خرفه (portulaca oleracea)، سلمک (chenopodium album)، تاجریزی(solanum nigrum)، پیچک صحرایی (convolvulus arvensis)، کنف‎وحشی (hibiscus trionum) و آفتاب‎پرست (heliotropium europaeum) ردیابی نشد. گیاهچه های b.maritima در خاک آلوده به ریزومانیا در گلخانه کشت شدند و حدود دو ماه پس از کاشت، علایم برگی بیماری شامل موزاییک سیستمیک، زردی رگبرگ، تشکیل برگ های کوچک و ریز به صورت مجتمع (رزت) و توقف رشد شدید را نشان دادنـد. انتقـال مکانیکی bnyvv در شرایـط گلخـانه نیز علایم برگی بیماری در گیاهچه های b. maritima را نشان داد. در انتقال مکانیکی bnyvv از عصاره برگ آلوده b. maritima به گیاهچه های سه رقم چغندرقند حساس به بیماری ریزومانیا (ic، pp8و7233)، علایم لکه های موضعی زرد رنگ و سپس نکروز تشکیل گردید. در اندازه‎گیری مقدار ویروس در ریشه b. maritima در مقایسه با ریشه سه رقم چغندرقند یاد شده، مشخص شد غلظت ویروس در ریشه چغندر وحشی به‎طور معنی دار (در سطح احتمال 05/0) بیشتر از سایر ارقام است. نتیجه این بررسی اولین گزارش معرفی b. maritima به‎عنوان میزبان سیستمیک و آزمایشی برای ردیابی bnyvv در ایران است. این جمعیت (b.maritima accession number 8901) بر خلاف سایر علف های هرز در مناطق آلوده به ریزومانیا دارای توان افزایش زادمایه بیماری در خاک می‎باشد.