ارزیابی شاخص‎های مورفوفیزیولوژیک ارقام چغندرقند پاییزه تحت شرایط تنش یخ‎زدگی در مرحله گیاهچه‎ای

به منظور مطالعه صفات فیزیولوژیکی و مورفولوژیکی هفت رقم چغندرقند [jolge، pp8 و sbsi1 (ارقام داخلی)، giada، monotunno، palma، suprema (ارقام خارجی)] تحت شرایط تنش یخ‎زدگی در محیط کنترل شده، تحقیقی در دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد به صورت آزمایش فاکتوریل بر مبنای طرح بلوک‎های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد و گیاهان در مرحله گیاهچه‎ای در معرض دماهای یخ‎زدگی (صفر، 2، 4، 6، 8، 10، 12، 14، 16 و 18 درجه سانتی‎گراد زیر صفر) قرار گرفتند. سپس شاخص‎های درصد نشت الکترولیت‎ها، فلورسانس اولیه برگ خو گرفته به روشنایی (fs)، فلورسانس حداکثر برگ خو گرفته به روشنایی (fms)، فلورسانس متغیر (?f) و کارآیی فتوشیمیایی فتوسیستم ii (?f/fms)، میزان فتوسنتز خالص، تعداد و سطح برگ، طول و قطر ریشه‎چه و درصد بقا مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان دادند رقمmonotunno به ترتیب با میانگین 88 درصد بقا و 26 درصد نشت الکترولیت نسبت به سایر ارقام برتری دارد. حداقل و حداکثر دمای 50 درصد کشندگی بر اساس درصد بقا (lt50su) به ترتیب به میزان 9/16- و 2/15- درجه سانتی‎گراد و نیز بیشترین و کمترین مقدار کارآیی فتوشیمیایی فتوسیستم ii، به ترتیب با میانگین 7/0 و 59/0 در ارقام monotunno و sbsi1 مشاهده گردید. نتایج هم‎چنین نشان دادند که بین درصد نشت الکترولیت‎ها و درصد بقا (***65/0- =r) و نیز صفات مرتبط با بازیافت گیاه همبستگی منفی و معنی‎داری (001/0?p) وجود دارد. در حالی‎که همبستگی درصد بقا با تعداد برگ ( ***88/0=r) و طول ریشه (***87/0=r) مثبت و معنی‎دار بود. وجود همبستگی مثبت و معنی‎دار (***97/0 =r) بین درصد بقا با نسبت ?f/fms و نیز همبستگی منفی و معنی‎دار نسبت ?f/fms با lt50su ( ***85/0- =r) و دمای 50 درصد کشندگی براساس نشت الکترولیت‎ها (lt50el) (***84/0- =r) نشان داد ارقامی که درصد نشت الکترولیت کمتر و بقا بالاتری پس از دوره بازیافت دارند دارای نسبت ?f/fms بیشتری هستند. نتایج هم‎چنین نشان دادند که در ارقام متحمل به یخ‎زدگی، با کاهش درصد نشت الکترولیت‎ها، lt50su و lt50el به‎طور معنی‎داری کاهش یافته و بین این دو شاخص نیز همبستگی مثبت و معنی‎داری (*75/0=r) وجود دارد.