ارزیابی لاین‌های اوتایپ جدید چغندرقند مقاوم به بیماری پوسیدگی ریزوکتونیایی ریشه و طوقه در شرایط آلودگی مصنوعی میکروپلات

پوسیدگی طوقه و ریشه‌ چغندرقند تهدیدی جدّی برای تولید و صنعت چغندرقند است. مهم‌ترین راهکار مقابله با آن، استفاده از ارقام مقاوم است. به‌منظورشناسایی و گروه‌بندی لاین‌های اوتایپ جدید مقاوم به قارچ عامل بیماری پوسیدگی ریزوکتونیایی ریشه و طوقه‌ چغندرقند (rhizoctoniasolani)، تعداد 83 لاین اوتایپ جدید به همراه سه ژنوتیپ شاهد مقاوم (novodro و sb-709) و حساس (191) در محیط میکروپلات در همدان و در سال 1402 مورد ارزیابی قرار گرفتند. دو ماه پس از کشت از جدایه rh133 با گروه آناستوموزی ag2-2 تکثیر شده بر روی دانه‌های ذرت، برای آلوده‌سازی مصنوعی‌ بوته‌ها استفاده شد. در انتهای فصل رشد، ریشه‌ها برداشت و بر اساس مقیاس یک تا نه نمره‌دهی انجام و شاخص‌های بیماری و برداشت بر مبنای آن محاسبه شدند. در این تحقیق میانگین تعداد ریشه، شاخص بیماری و شاخص برداشت برای توده‌ ژنتیکی مورد بررسی به ترتیب برابر 17/16، 4/05 و 17/18 بود، اوتایپ‌های 5 (ot010245)، 32 (ot010277)، 80 (othsf-010041) در مقایسه با دیگر ژنوتیپ‌ها تعداد ریشه و شاخص برداشت بالاتر و شاخص بیماری پایین‌تری را کسب کردند، از نظر شاخص انتخاب ژنوتیپ ایده آل مشخص شد اوتایپ‌های شماره 36 (ot010282)، 32 (ot010277)، 5 (ot010245)، 80 (othsf-010041)، 28 (ot010273)، و 1 (ot010240) نزدیک‌ترین اوتایپ به اوتایپ ایده‌آل از نظر تعداد ریشه، شاخص بیماری و شاخص برداشت بودند. اوتایپ‌های شماره 5 (ot010245)، 80 (othsf-010041)، 32 (ot010277) و 36 (ot 010282) در کلاستری قرار گرفتند که در مقایسه با سه گروه دیگر به‌صورت معنی‌داری از شاخص بیماری کمتر و شاخص برداشت بالاتر و شاخص انتخاب ژنوتیپ ایده آل نزدیکتر به 1(یک) برخوردار بودند. همچنین تجزیه بای‌پلات بر اساس دو مولفه‌ اول نشان داد که اوتایپ‌های 80 (othsf-010041)، 1 (ot010240)، 28 (ot010273)، 5 (ot010245)، 32 (ot010277) و 36 (ot010282) در موقعیت مناسبی از بای‌پلات از نظر شاخص‌های مقاومت قرار گرفتند. در نهایت اوتایپ‌های شماره 5 (ot010245)، 80 (othsf-010041)، و 32 (ot010277) به‌عنوان پایه‌های مادری مقاوم برای برنامه‌های آتی به‌نژادی شناسایی شدند.

evaluation of new o-type lines of sugar beet resistant to root and crown rhizoctonia rot in the conditions of microplot artificial contamination

root rot is a serious threat for sugar beet production and consequently sugar industry. the most important way to deal with it is to use resistant cultivars. in order to identify and grouping new o-type lines resistant the fungus that causes rhizoctonia and crown rot root in sugar beet, 83 o-type lines along with three resistant control (novodro and line sb-709) and a susceptible (bulk 191) lines were evaluated in microplot in hamedan in 2023. artificial inoculation was performed by propagating the rh133 isolate with ag2-2 anastomosing group on corn seeds and placing next to two months sugar beet seedlings. at the end of the growing season, roots were harvested and evaluated using 1-9 scale, and the disease and harvest indices were calculated accordingly. in the present study, the average number of roots, disease index, and harvest index for the evaluated genetic mass were 17.16, 4.05 and 17.18, respectively. o-types 5 (ot 010245), 32 (ot 010277) and 80 (ot hsf-010041) obtained the highest number of roots and harvest index and lower disease index compared with other genotypes. based on the siig index, it was found that o-types 36 (ot 010282), 32 (ot 010277), 5 (ot 010245), 80 (ot hsf-010041), 28 (ot 010273), and 1 (ot 010240) were adjacent to the ideal o-types in terms of the number of roots, disease index, and harvest index. results of the cluster analysis classified the evaluated o-types into four groups. o-types 5 (ot 010245), 80 (ot hsf-010041), 32 (ot 010277) and 36 (ot 010282) were placed in a cluster that had significantly lower disease index and higher harvest index as well as siig index closer to 1 compared with other three groups. also, the biplot analysis based on the first two components showed that o-types 80 (ot hsf-010041), 1 (ot 010240), 28 (ot 010273), 5 (ot 010245), 32 (ot 010277) and 36 (ot 010282) were placed in a suitable position of the biplot in terms of resistance indicators. finally, o-types 5 (ot 010245), 80 (ot hsf-010041), and 32 (ot 010277) were identified as resistant maternal lines for future breeding programs.