اثرات تنش شوری روی برخی ویژگی‌های فیزیولوژیکی و محتوی رنگیزه‌ای ارقام چغندرقند

چغندرقند از گیاهان شور پسند می‌باشد که ارقام مختلف آن در مراحل مختلف رشد، مکانیسم های مختلفی را در پاسخ به شوری نشان می دهند. به منظور بررسی اثرات شوری روی برخی ویژگی های فیزیولوژیکی و محتوای رنگیزه ای ارقام چغندرقند، آزمایشی در سال 1399 به صورت طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در گلخانه دانشگاه محقق اردبیلی اجرا گردید. تیمارهای آزمایش شامل چهار سطح شوری (صفر، 50، 100 و 150 میلی‌مولار کلریدسدیم) و پنج رقم چغندرقند جام، مطهر، ic، br1 و  7223 بود. نتایج نشان داد که در همه ارقام مورد مطالعه، تنش شوری سبب کاهش صفاتی مانند کلروفیل فلئورسانس، هدایت روزنه ای، شاخص نسبی کلروفیل و پارامترهای رشدی شامل وزن‌تر و خشک ریشه و اندام‌هوائی گردید. در مقابل تنش‌شوری سبب افزایش معنی دار غلظت رنگیزه هایی مانند بتالاین ها و فلاونوئیدها گردید. کمترین میزان کاهش در پارامترهای رشدی شامل وزن تر و خشک اندام‌ها در رقم جام، مشاهده شد و این تغییرات کمتر از 20 درصد نسبت به نمونه‌های شاهد در تیمار بدون‌تنش بود. این در حالی است که تغییرات پارامترهای رشد در رقم مطهر بیشتر از سایر ارقام بوده و تا 40 درصد نیز می‌رسید. این روند نشان‌گر تحمل بیشتر رقم جام نسبت به سایر ارقام مورد مطالعه در قبال شوری بود. در مورد برخی پارامترهای فیزیولوژیک مثل کارائی فتوشیمیایی فتوسیستم(2) نیز نتایج مشابهی به‌دست آمد. ارقام جام و مطهر به‌ترتیب با 20 و 36 درصد کمترین و بیشترین تغییرات کاهشی را در بین ارقام مورد مطالعه داشتند. همچنین در تنش‌شوری میزان افزایش رنگیزه‌ها اعم از فلاونوئیدها و بتالاین‌ها در رقم مطهر بیشتر قابل مشاهده بوده و تا سه برابر نسبت به نمونه‌های همین رقم در گروه شاهد می‌رسید. با توجه به بررسی انجام شده که با استفاده از تراز رنگیزه‌های گیاهی و نیز شاخص های فیزیولوژیکی و رشد انجام شد می توان رقم جام را در بین ارقام مورد مطالعه لااقل تا حد 150 میلی مولار نمک به عنوان رقم متحمل‌تر به حساب آورد. در این بین، ارقام مطهر،7223،br1  و ic  به شکل نسبی و مقایسه‌ای تحمل کمتری نسبت به شوری داشتند. همچنین می‌توان نتیجه‌گیری کرد که بین میزان تحمل به شوری در ارقام چغندرقند و میزان رنگیزه‌های بتالاینی رابطه معکوسی وجود دارد.

effects of salinity stress on some physiological traits and pigment content of sugar beet cultivars

sugar beet is a halophyte plant with different physiological mechanisms against salinity at different growth stages. to evaluate the effects of salinity on physiological characters and pigment content of sugar beet cultivars, a study was conducted in a complete randomized design with three replications in university of mohaghegh ardabili in 2020. four salinity levels of 0, 50, 100, and 150 mmol of nacl and five sugar beet cultivars including jaam, motahar, 7233, br1, and ic were used as treatments.  results showed that in all studied cultivars, salinity stress caused a decrease in traits  such as chlorophyll florescence, stomatal conductance, relative chlorophyll index and growth parameters including fresh weight and dry weight of root and shoot. on the other hand, salinity stress caused a significant increase in the concentration of pigments such as betalains and flavonoids. the lowest amount of decrease in growth parameters including fresh weight and dry weight of organs was observed in jaam cultivar, and these changes were less than 20% compared with control samples under normal treatment. meanwhile, variation in growth parameters in motahar cultivar were more than other cultivars and reach up to 40%. this trend showed the higher tolerance of jaam cultivar to salinity than other studied cultivars. similar results were obtained for some physiological parameters such as phytochemical efficiency of photosystem ii. the lowest and highest decreasing variations were observed in jaam (20%) and motahar (36%), respectively. in addition, under salinity stress, increase in pigments including flavonoids and betalains was more visible  in motahar cultivar and reached up to three times compared with the samples of the same cultivar in the control group. according to the evaluations conducted using plant pigments level as well as physiological and growth indicators, jaam cultivar can be considered as the most tolerant cultivar among studied cultivars at least up to 150 mm salt. in the meantime, motahar, 7223, br1 and ic were comparatively less tolerant to salinity. it can also be concluded that there is an inverse relationship between the amount of tolerance to salinity in sugar beet cultivars and the amount of betalain pigments.