تاثیرات گوارشی و کبدی شاهتره در طب سنتی ایران و مطالعات پزشکی نوین: یک مطالعه مروری

زمینه و هدف: در طب ایرانی گیاه شاهتره در درمان بسیاری از بیماری‌ها مانند مشکلات گوارشی کاربرد داشته است. از طرفی در میان مطالعاتی که بر روی گیاهان جنس شاهتره انجام شده است، تاثیرات گوارشی و کبدی مورد توجه می‌باشد. هدف این مطالعه، مرور و بررسی تطبیقی - مقایسه‌ای تاثیرات درمانی شاهتره در طب ایرانی و مطالعات نوین پزشکی می‌باشد.مواد و روش‌ها: کاربردهای گیاه شاهتره از کتب مرجع طب ایرانی از جمله: قانون در طب، الحاوی، مخزن الادویه، قرابادین کبیر، تحفه المومنین و ریاض الدویه به‌صورت جستجوی دستی استخراج، بررسی و دسته‌بندی شد، مقالات مرتبط در پایگاه‌های داده pubmed، scopus ، sid وgoogle scholar جستجو گردید. در نهایت کاربردهای گیاه در طب رایج و طب ایرانی به‌صورت تطبیقی بررسی شد.یافته‌ها: شاهتره در طب ایرانی به‌عنوان یک تقویت‌کننده معده وکبد و بازکننده انسدادهای کبدی و طحالی کاربرد داشته است. از دیگر خواص آن می‌توان به اثرات تصفیه‌کنندگی خون، ملین، اشتهاآور و پاکسازی‌کننده روده‌ها اشاره کرد. امروزه در مطالعات پایه و بالینی صورت‌گرفته بر روی گیاهان جنس شاهتره، تاثیرات هپاتوپروتکتیو و کاهنده سطوح آنزیم‌های کبدی، ضدالتهاب در ناهنجاری‌های کبدی، ضداسهال، کاهنده فاکتورهای التهابی در مشکلات گوارشی و بهبوددهنده علایم سندرم روده تحریک‌پذیر به اثبات رسیده است.نتیجه‌گیری: براساس منابع طب ایرانی و طب مدرن شاهتره می‌تواند در برخی مشکلات گوارشی و کبدی دارای پتانسیل‌های درمانی باشد.

gastrointestinal and hepatic effects of fumaria species in traditional persian medicine and modern medical studies: a narrative review

introduction: in persian medicine, fumitory has been used in the treatment of many diseases, especially gastrointestinal disorders. on the other hand, among the studies that have been done on the plants of fumaria species, the gastrointestinal and hepatic effects have been considered by researchers. the purpose of this study is to review the comparative therapeutic effects of fumitory in persian medicine and modern medical studies.materials and methods: first, the uses of fumitory were extracted, studied and categorized from the reference books of persian medicine, including: qanoon, al-havi, makhzan al-adviyah, qarabadin kabir, tahfa al-momenin, and riyaz al-adviyah. then, the related articles were searched in pubmed, scopus, cochrane, google scholar, magiran and sid databases. finally, a comparative study of the applications of this plant in conventional medicine and persian medicine was performed.results: this plant has been used in persian medicine as a gastric and hepatic tonic and an opener of obstructions of the liver and spleen. other functions include blood purifying, laxative, appetizing, and cleansing effects on the gastrointestinal tract. today, in basic and clinical studies on plants of the genus fumaria, the hepatoprotective effect, reducing effects of liver enzymes, anti-inflammatory effect in hepatic disorders, antidiarrheal effects, reducing effect of inflammatory factors in digestive disorders, and ameliorative effect on irritable bowel syndrome have been proven.conclusion: according to the persian medicine literatures and modern medicine studies, fumaria species can have therapeutic potential in some gastrointestinal and hepatic disorders.