تتعیین شاخص مخاطره سلامت تجمع عناصر آرسنیک، آلومینیم، روی و مس در گیاهان دارویی بادرنجبویه و گل‏ گاو‏زبان مصرفی شهر همدان

اهداف: گیاهان دارویی هم به‌‏لحاظ درمان و هم پیش‌گیری از بیماری‏ها از ارزش و اهمیت خاصی در تامین بهداشت و سلامتی جوامع بر‏خوردارند. در سالیان اخیر، به ‏علت عوارض سوء ناشی از مصرف دارو‏های شیمیایی و آثار جنبی آن، گرایش به‏ گیاهان دارویی افزایش یافته است، ولی با توجه به احتمال وجود بعضی عناصر سمی در آن‏ها، این پژوهش با هدف تعیین مخاطره سلامت مصرف گیاهان دارویی مصرفی شهر همدان بر اساس پتانسیل خطر عناصر آرسنیک، آلومینیم، روی و مس در سال 1394 انجام یافت.مواد و روش ها: پس از تهیه چهار نمونه از هر کدام از گونه‌های بادرنجبویه و گل‏گاو‏زبان و آماده‏سازی آن‏ها به روش هضم اسیدی در آزمایشگاه، غلظت تجمع‏یافته عناصر در دستگاه پلاسمای جفت‌شده القایی در سه تکرار خوانده شد. پردازش آماری نتایج نیز با نرم‏افزار spss انجام یافت.یافته‏ها: بیشینه میانگین غلظت عناصر آرسنیک، آلومینیم، روی و مس بر حسب میلی‏گرم در کیلوگرم برابر با 0/07±0/175، 5/50±13/93، 0/18±0/34 و 0/08±0/25 و مربوط به نمونه‏های بادرنجبویه بود. همچنین، میانگین غلظت آلومینیم در نمونه‏های بادرنجبویه بیش‏ از رهنمود‏ who بود. از طرفی، شاخص مخاطره سلامت در همه عناصر در نمونه‏های بادرنجبویه و گل‏گاوزبان کوچک‏تر از 1 و بیان‌گر عدم بروز مخاطره برای مصرف‌کنندگان بود.نتیجه‏گیری: مصرف کنترل‌ شده گیاهان دارویی اثر سوء‌بهداشتی بر سلامت مصرف‏کنندگان ندارد، ولی با توجه به افزایش استفاده از نهاده‏های کشاورزی، لجن فاضلاب، پساب تصفیه‏خانه‏ها و جزآن توسط کشاورزان، نسبت به پایش دوره‏ای و منظم مواد غذایی از نظر غلظت باقی‏مانده یا تجمع‏یافته آلاینده‏های شیمیایی به‏‌منظور حفظ امنیت غذایی توصیه می‏شود.

Health risk assessment of heavy metals (As, Al, Zn and Cu) in lemon balm and borage Marketed in Hamedan City

Background and purpose: Medicinal plants are importance in the both approach of treatment and prevention of diseases in human societies. In recent years, due to the adverse effects of chemical drugs and their side effects, tendency to use of medicinal plants have increased. But due to the possibility of some toxic elements in medicinal plants, this study was carried out for analysis and health risk assessment of As, Al, Zn and Cu in lemon balm and borage marketed in Hamedan City in 2015.Materials and Methods: After preparation of four samples of each medicinal plant and acid digestion of the samples according to standard methods, the concentration of elements in samples was determined using inductively coupled plasmaoptical emission spectrometry (ICPOES) in three replicates. Also, all statistical analyses were performed using the SPSS statistical package.Results: The results showed that the maximum mean concentrations of As, Al, Zn and Cu in plant samples were 0.175 ± 0.07, 13.93 ± 5.50, 0.34 ± 0.18 and 0.25±0.08 mg/kg, related to lemon balm respectively. However, the mean concentration of Al in lemon balm samples was upper than WHO maximum permissible limits (MPL), but health risk assessment showed that no potential risk for children and adult by consume the studied herbal plants.Conclusion: Although controlled consumption of medicinal plants has not adverse effect on the consumers’ health, but concerning increased use of agricultural inputs, sewage sludge and wastewater by farmers, regular periodic monitoring of chemical pollutants content specially heavy metals in foodstuffs are recommended for food safety.