اثر بخشی مداخله‌ی آموزشی مبتنی بر خودکارآمدی بر رفتارهای پیشگیری از اضافه وزن و چاقی در دانش‌آموزان دختر دوره‌ی متوسطه‌ی دوم شهر مشهد

مقدمه: چاقی و اضافه وزن، از جمله عوامل خطرساز ایجاد و گسترش بیماری های مزمن محسوب می شوند. باور خودکارآمدی، شاخص پیش بینی کننده ی دامنه ی وسیعی از رفتارهای بهداشتی است. این مطالعه، با هدف تعیین اثربخشی مداخله ی آموزشی مبتنی بر خودکارآمدی بررفتارهای پیشگیری از اضافه وزن و چاقی در دانش آموزان دختر دوره ی متوسطه ی دوم شهر مشهد، انجام گرفت. مواد وروش ها: پژوهش حاضر، مطالعه ای نیمه تجربی از نوع پیش آزمون و پس آزمون بود که در آن 70 دانش آموز به روش نمونه گیری مرحله ای، انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه (آزمون و شاهد هرکدام 35 نفر) قرار گرفتند. داده ها با استفاده از پرسش نامه ی استاندارد خودکارآمدی سبک زندگی مربوط به کنترل وزن weightefficacy of life style questionnaire جمع آوری شدند. برنامه ی آموزشی برای گروه آزمون اجرا شد. نتایج بعد از مداخله، در هر دو گروه بررسی و تحلیل شدند. یافته ها: قبل از مداخله، اختلاف معنی داری از نظر میانگین نمرات خودکارآمدی کنترل رفتار خوردن در موقعیت های توام با هیجان مثبت، هیجان منفی، دسترسی به مواد غذایی، فشار اجتماعی و ناراحتی جسمی در دو گروه شاهد و آزمون مشاهده نشد (p>0/05). اما بعد از مداخله، میانگین نمرات در گروه آزمون افزایش یافت و تفاوت معنی داری در تمام موقعیت ها مشاهده شد (p<0/001). در گروه شاهد، در هیچ کدام از موقعیت ها تفاوت معنی داری مشاهده نشد (p>0/05). نتیجه گیری: استفاده از مداخله ی آموزشی مبتنی بر خودکارآمدی سبک زندگی، خودکارآمدی دختران نوجوان را در موقعیت های هیجان مثبت و هیجان منفی، دسترسی به مواد غذایی، فشار اجتماعی و ناراحتی جسمانی که احتمال خوردن را افزایش می دهد، بهبود بخشید. شاید بتوان توصیه کرد که در برنامه ریزی اجرای مداخلات ارتقاء دهنده رفتارهای تغذیه ای در نوجوانان، بر استفاده از استراتژی خودکارآمدی تاکید شود.

Effect of Educational Intervention Based on Self-efficacy on Preventive Behaviors of Overweight and Obesity among Secondary-school Female Students in Mashhad

Introduction: Overweight and obesity are risk factors for development of chronic diseases. Selfefficacy beliefs are direct predictors of a wide range of health behaviors. This study aimed to determine the effects of an educational intervention based on selfefficacy on the preventive behaviors of overweight and obesity among secondaryschool female students in Mashhad, Iran. Materials and Methods: For this research, a quasiexperimental study, with a before and after design was used for which 70 secondary school female students were selected by the step sampling method and randomly assigned to two groups (35 cases and 35 controls).The data was collected using the weight efficacy lifestyle questionnaire (WEL). Educational programs were implemented for the experiment group and results were evaluated after the intervention by SPSS software. Results: Before the intervention, the two groups did not differ significantly in terms of average scores of selfefficacy structures for control of eating behaviors in situations, associated with positive or negative emotions, availability of food, social pressure and physical discomfort (P>0.05). After the intervention, however average scores in all situations were significantly increased in the experimental group (P<0.001). Average scores in all situations in the control group were not significant after the intervention (P>0.05). Conclusion: An educational intervention training based on lifestyle selfefficacy models could efficiently improve adolescents rsquo; selfefficacy in situations related to positive or negative emotions, availability of food, social pressure and physical pain, emphasizing the benefitial effects of implementing a selfefficacy strategy in an educational intervention program to promote nutritional behavior in adolescents.