اثربخشی یک مداخله آموزشی مبتنی بر وب و الگوی باور سلامت در بهبود تبعیت از رفتارهای پیشگیری‌ کننده از دیابت نوع دو و کنترل قند خون در مبتلایان به پیش‌دیابت شهر بوشهر

مقدمه: این مطالعه با هدف تعیین اثربخشی یک برنامه آموزشی مبتنی بر وب و الگوی باور سلامت، بر تبعیت از رفتارهای پیشگیری‌کننده از دیابت نوع 2 (تغذیه و فعالیت‌ بدنی) و کنترل قند خون در بیماران مبتلا به پیش‌دیابت شهر بوشهر انجام شد. مواد و روش‌ها: این پژوهش نیمه‌تجربی با دو گروه مداخله و شاهد روی 92 نفر از بیماران مبتلا به پیش‌دیابت تحت پوشش مراکز خدمات جامع سلامت وابسته به دانشگاه علوم پزشکی بوشهر، صورت گرفت. گروه مداخله، آموزش چندرسانه‌ای مبتنی بر ساز‌ه‌های الگوی باور سلامت را از بستر وب دریافت نمودند. اطلاعات افراد از طریق یک پرسش‌نامه اختصاصی قبل، دو‌ هفته و 3 ماه بعد پس از مداخله جمع‌آوری شد. قند‌خون بیماران از طریق آزمون آزمایشگاهی، قبل و 3 ماه بعد از مداخله ارزیابی گردید. داده‌ها توسط نرم‌افزار spss نسخه ‌24 تجزیه و تحلیل شد. یافته‌ها: بر اساس نتایج، تغییرات آگاهی (0/001>p) و سازه‏های الگوی باور سلامت مشتمل بر حساسیت درک شده (0/001>p)، شدت درک شده (0/001>p)، خودکارآمدی (0/001>p) و منافع درک شده (0/001>p) در طول دوره مطالعه بین دو گروه تفاوت آماری معنی‏ داری داشت. به طوری‌که؛ میانگین نمره آگاهی و تمام سازه‌ها در گروه مداخله به طور معناداری افزایش و موانع درک شده به طور معناداری کاهش یافت. هم‌چنین پس از انجام مداخله آموزشی در مبتلایان به پیش‌دیابت در گروه مداخله، وضعیت تبعیت از رفتارهای پیشگیری‌کننده از دیابت (فعالیت بدنی و تغذیه) (0/001>p) بهبود یافته و میزان قندخون ناشتا (0/001>p) کاهش یافت. نتیجه‌گیری: مداخله‌ی آموزشی مبتنی بر الگوی باور سلامت و به صورت چندرسانه‌ای در بستر وب در بهبود رفتارهای پیشگیری‌کننده از دیابت و کاهش قند خون در مبتلایان به پیش‌دیابت موثر بوده است، با آموزش مبتنی بر سازه‌های روان‌شناختی الگوی باور سلامت در مبتلایان به پیش دیابت می‌توان آن‌ها را برای انجام رفتارهای پیشگیرانه از دیابت توانمند نمود.

effectiveness of a web-based educational intervention according to the health belief model in improving type-2 diabetes preventive behaviors and blood sugar control in pre-diabetic patients in bushehr

introduction: this study aimed to determine the effect of a web-based educational intervention according to the health belief model (hbm) on adherence to preventive behaviors of type-2 diabetes (nutrition and physical activity) and blood sugar control in pre-diabetic patients in bushehr. materials and methods: this quasi-experimental study with two intervention and control groups encompassed 92 pre-diabetic patients in comprehensive health service centers affiliated with the bushehr university of medical sciences, who were randomly assigned to intervention and control groups. the intervention group received multimedia training based on the hbm constructs from a specific web-based platform. the collected data were collected using a specific questionnaire before, two weeks after, and three months after the intervention. blood glucose was also assessed using laboratory tests before and three months after the intervention. the collected data were analyzed with spss software version 24. results: according to the results, there were statistically significant differences between the two groups in terms of knowledge (p<0.001) and health belief model constructs including perceived sensitivity (p<0.001), perceived intensity (p<0.001), self-efficacy (p<0.001) ,and the perceived benefits (p<0.001) during the research period . accordingly, the mean score of knowledge and all constructs in the intervention group increased significantly, and the perceived barriers decreased significantly. moreover, after the educational intervention in the intervention group, their adherence to diabetes preventive behaviors (physical activity and nutrition) improved (p<0.001), and their fasting blood sugar level decreased (p<0.001). conclusions: the findings revealed that educational intervention based on the hbm and multimedia on the web is effective in improving healthy behaviors and lowering blood sugar in pre-diabetic patients. accordingly, the use of these strategies during the treatment and blood sugar control programs in prediabetic patients is recommended.