بررسی و مقایسه آگاهی نحوی در کودکان فارسی‌زبان طبیعی و خوانش‌پریش

هدف: یکی از زمینه‌های مورد توجه در علم میان رشته‌ای روان‌شناسی زبان، مقایسه توانایی‌های زبانی کودکان طبیعی و کودکانی است که در برخی جنبه‌های زبانی مانند خواندن با دشواری مواجه اند. پاره‌ای از پژوهش‌ها نشان می‌دهند که کودکان خوانش‌پریش علاوه بر نقص در پردازش واج‌شناختی در آزمون‌های نحوی، به‌ویژه ساختارهای پیچیده نحوی، ضعیف‌تر از کودکان طبیعی عمل می‌کنند. هدف این مقاله، بررسی و مقایسه آگاهی نحوی کودکان طبیعی و خوانش‌پریش پایه های دوم و سوم ابتدایی در زبان فارسی است. روش: بدین منظور 20 دانش‌آموز خوانش‌پریش و 40 دانش‌آموز طبیعی دختر پایه دوم و سوم ابتدایی از طریق آزمون آگاهی نحوی که شامل دو زیرآزمون قضاوت دستوری و تصحیح جملات بود ارزیابی شدند. در زیرآزمون‌های مذکور توانایی قضاوت دستوری و تصحیح جملات ساده و موصولی از نوع فاعل-فاعل بررسی شد. شاخص‌های نحوی مورد مطالعه در این جملات عبارت بودند از مطابقت فعل و فاعل به لحاظ ’شخص‘، ’شمار‘ و ’شخص و شمار‘. یافته ها: بررسی و تحلیل داده‌ها نشان داد که کودکان خوانش‌پریش در کل آزمون آگاهی نحوی و هر یک از زیرآزمون‌های آن ضعیف‌تر از کودکان طبیعی عمل می کنند و میزان خطاهای آنها بیشتر است. تحلیل آماری آزمون تی مستقل حاکی از آن بود که تفاوت عملکرد کودکان خوانش پریش و کودکان طبیعی در کل آزمون نحوی کاملاً معنادار است. از سوی دیگر، مقایسه داده‌ها به لحاظ رشدی نیز نشان دهنده آن بود که عملکرد کودکان پایه سوم ابتدایی هر دو گروه هم در کل آزمون و هم در هریک از زیرآزمون‌ها بهتر از عملکرد کودکان پایه دوم ابتدایی است. نتیجه گیری: نتایج نشان داد که کودکان خوانش‌پریش فارسی زبان نیاز دارند علاوه بر آگاهی واج‌شناختی در زمینه آگاهی نحوی نیز تقویت شوند.