فانتوم لیمب (عضو خیالی) و همبسته های آن

هدف: حس فانتوم و درد فانتوم از مشکلات شایع بیماران قطع عضوی است. تعداد قابل توجهی از جانبازان نیز از این عارضه رنج می‌برند. هدف این مطالعه تعیین فراوانی و همبسته های درد وحس فانتوم و نیز برخی عوامل مرتبط با آن در جانبازان است. روش: پرونده‌های تمام جانبازان بیمارستان خاتم‌الانبیا در نیمه دوم سال 1389 بررسی و فراوانی درد و حس فانتوم و نیز رابطه آن با برخی عوامل نظیر عضو قطع شده، سمت قطع شدگی، سابقه استفاده از پروتز و همچنین وجود افسردگی و اضطراب ارزیابی شد. یافته‌ها: در این مطالعه پرونده 96 بیمار با میانگین سنی 7.9 ±46.2 و میانگین سنی 7.85±23.03 در زمان قطع عضو بررسی شد که نتیجه حاکی از آن بود که از این تعداد ،40 بیمار (41.7 درصد) درد فانتوم، 27 نفر (28.4درصد) حس فانتوم و 39 بیمار (40.6 درصد) دردهای استامپ را تجربه کرده اند. دردهای فانتوم و حس فانتوم در موارد قطع عضو اندام فوقانی به طور معناداری بیشتر دیده شد. بین سطح عضو قطع شده و بروز درد و حس فانتوم ارتباط معنا داری دیده نشد. بین سمت قطع شدگی و همچنین سطح اضطراب و افسردگی بیماران و بروز این عوارض ارتباط آماری معناداری یافت نشد. استفاده از پروتز در بروز دردهای فانتوم با کاهش آماری معنا دار همراه بود. نتیجه‌گیری: فراوانی درد فانتوم در جانبازان، با وجود گذشت سال‌ها از زمان قطع عضو، بسیار زیاد است. استفاده از پروتز ممکن است با کاهش میزان سازمان دهی مجدد قشر حسی مغز در کاهش میزان درد فانتوم موثر باشد. اگرچه سال‌ها پس از قطع عضو برخی عوارض آن از جمله درد و حس فانتوم و نیز درد استامپ باقی می‌ماند، ولی به نظر نمی رسد افسردگی در این فرآیند نقش بارزی داشته باشد.