بررسی تغییرات درزمانی و تفاوت های هم زمانی فعل در زبان فارسی، برپایه ی رویکرد شناختی طرح واره های رخدادی بنیادین

مقدمه: این مقاله به بررسی درزمانی و همزمانی فعل »خواستن « برپایه فرایند دستوری شدگی طرحواره های رخدادی بنیادین در چهارچوب زبان شناسی شناختی می پردازد. طرحواره های رخدادی بنیادین، واحدهای معنایی ساده ای هستند که از یک گزاره و متغیرهای مربوط به آن تشکیل شده اند. این طرحواره ها بیانگر مقولات عینی و بنیادینی هستند که با استفاده از افعال قاموسی کلی، زیربنای سازه های دستوری را تشکیل می دهند. روش: در این مقاله یکی از این طرحواره ها، یعنی طرحوارهی »تمایل « ([x wants yy]) را مورد بررسی قرار دادیم و دیدیم که این طرحواره در زبان فارسی با استفاده از فعل قاموسی »خواستن «، مفهوم بنیادین »طلب کردن چیزی « را بیان می کند. یافته ها: این طرحوارهی بنیادین، با وارد شدن به فرایند دستوریشدگی، تبدیل به یک طرحوارهی پیچیده تحت عنوان طرحوارهی »سریالی « ([x wants # (x) verb yy]) با مفهوم »قصد انجام کاری را داشتن « می شود. با ادامه یافتن فرایند دستوریشدگی، طرحوارهی زمان آینده ([x y # want (to) verb]) ،که بیانگر مفهوم زمان آینده است، حاصل می گردد و بدین ترتیب، فعل قاموسی »خواستن « در نهایت تبدیل به فعل کمکی »خواستن « می شود. نتیجه گیری: بررسی توامان تغییرات درزمانی و همزمانی فعل »خواستن « و آشکار شدن این نکته که فرایند دستوریشدگی نه فقط بر فعل قاموسی، بلکه بر کل ساختار طرحواره اعمال می شود، از دستآوردهای این مقاله است.